Ειναι η ασθενεια του αιωνα.
Αν προσμετρήσουμε και τους φροντιστές από το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον μιλάμε για ένα εκατομμύριο ανθρώπους που επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα.
Αρα η άνοια αφορά υγεία, αλλά και την οικονομία και την κοινωνία.
Κάθε νοητική ικανότητα εκπίπτει σε διαφορετική ηλικία.
Λόγω γήρατος, όχι πάθησης.
Νοητικές ικανότητες ξεκινούν τη φυσιολογική τους έκπτωση ακόμη και από τα τριάντα χρόνια.
Όπως, για παράδειγμα, συμβαίνει με ικανότητες σχετιζόμενες με τα videogames.
Ο χρόνος αντίδρασης ενός εικοσάρη είναι πολύ καλύτερος από εκείνον του τριανταπεντάρη.
Από την άλλη μεριά, υπάρχουν νοητικές ικανότητες που βελτιώνονται, όπως εκείνες που έχουν να κάνουν με περιεχόμενο γνώσης και με την εμπειρία.
Μεγαλώνοντας σωρεύουμε λέξεις.
Αν σκεφτείτε το λεξιλόγιό σας σήμερα και πριν από είκοσι χρόνια, θα καταλάβετε πόσο έχει εμπλουτιστεί.
Βελτιώνονται, επίσης, οι ικανότητές μας για λήψη αποφάσεων σε σύνθετες καταστάσεις.
Έχει φανεί σε προσομοιωτές πτήσεων μαχητικών αεροσκαφών ότι στις δύσκολες αερομαχίες τα καταφέρνουν καλύτερα οι πιλότοι που βρίσκονται κοντά στη σύνταξη, παρά οι νεότεροι.
Σ αυτό μπορεί να παίζει σημαντικό ρόλο η ανάπτυξη της στρατηγικής, μίας δεξιότητας που απαιτεί εμπειρία.
Μ αυτή την έννοια μπορούμε να κατανοήσουμε και τις περιπτώσεις ηλικιωμένων που προοδεύουν ακαδημαϊκά.
Απέναντι στη φθίνουσα πορεία της μνήμης αντιτάσσεται η ανάπτυξη της οργάνωσης και της στρατηγικής ικανότητας.
Επίσης, δεν ξεχνάμε ότι πρόκειται για ηλικιωμένους, ο εγκέφαλος των οποίων δεν έχει προσβληθεί από νόσο.
Ενώ παλαιότερα πιστεύαμε ότι τα εγκεφαλικά κύτταρα δεν αναπαράγονται
–σε αντίθεση με όργανα που διατηρούν αναπαραγωγική ικανότητα, όπως για παράδειγμα το ήπαρ–,
σήμερα γνωρίζουμε ότι σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει νευρογένεση, βλάστηση νέων εγκεφαλικών κυττάρων.
Γνωρίζουμε ακόμη ότι η πλαστικότητα του εγκεφάλου είναι πολύ δυναμική.
Αλλάζουν συνεχώς οι συνδέσεις και τα κυκλώματα που δημιουργούνται. Αυτές οι δυνατότητες, που μας αποκαλύπτονται τα τελευταία χρόνια, επικουρούν στο ότι μπορούμε να ανακτούμε κάποιες λειτουργίες.
Σ αυτές τις νέες γνώσεις στηριζόμενοι, μιλάμε για πρόληψη και καθυστέρηση της άνοιας μέσω της αύξησης των νοητικών εφεδρειών για τις οποίες σήμερα γίνεται πολύς λόγος.
Ξέρουμε από μελέτες ότι αυτοί που έχουν περισσότερες εφεδρείες μπορούν να καθυστερήσουν την έλευση του προβλήματος.
Η μόρφωση, τα πιο απαιτητικά κοινωνικά επαγγέλματα, οι κοινωνικές και σωματικές δραστηριότητες, η διατροφή βοηθούν σε αυτό.
Αν έχω 10 νευρώνες στον εγκέφαλο κι εσείς έχετε 20 και έχουμε βλάβες τύπου Αλτσχάιμερ στον εγκέφαλό μας, θα εκδηλώσω πιο γρήγορα τη νόσο γιατί θα έχω λιγότερες εφεδρείες από εσάς.
Φανταστείτε τις εφεδρείες σαν hardware. Επειδή όμως είναι και θέμα συνάψεων και δικτύων –το software του εγκεφάλου– σας δίνω ένα άλλο παράδειγμα:
Μπορεί να έχουμε από 100 νευρώνες ο καθένας μας, αλλά μεγαλύτερο απόθεμα νοητικό θα έχει ένας από τους δυο μας, αυτός που θα έχει τα πιο οργανωμένα και τα πιο αποτελεσματικά δίκτυα.
Στην ουσία, δηλαδή, θα κερδίσει όχι την απουσία των εγκεφαλικών βλαβών τύπου Αλτσχάιμερ, αλλά την καθυστέρηση της έλευσης των συμπτωμάτων της άνοιας.
Μπορεί τα δίκτυα, οι συνδέσεις να είναι πιο οργανωμένες και αποτελεσματικές, οπότε αυτές λειτουργούν ως εφεδρείες.
Η σωματική δραστηριότητα είναι ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν τις εφεδρείες.
Δεν είμαστε βέβαιοι για τον τρόπο με τον οποίο επιδρά, δεν τα ξέρουμε όλα.
Σχετίζεται με τα νευρο προστατευτικά γονίδια και εκφράσεις γονιδίων, μειώνει τη φλεγμονή, μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη, προφυλάσσει από αγγειακές βλάβες κ.λπ.
Φαίνεται πώς είναι πολλοί οι προστατευτικοί μηχανισμοί και όχι μόνο ένας.
.png)
.jpg)
Η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή ενδεχομένως να δρα προστατευτικά. Ποια μεσογειακή διατροφή, όμως; Όχι η σύγχρονη εκδυτικοποιημένη εκδοχή της, αλλά η λιτή, σχεδόν φτωχική διατροφή φυτικού βασικά περιεχομένου που ακολουθούσαν οι άνθρωποι της ελληνικής επαρχίας μέχρι και τη δεκαετία του 1960.
Πολλά λαχανικά και φρούτα, όσπρια ξηροί καρποί, λίγες φορές πουλερικά και ψάρι, σπάνια κρέας και γλυκά.
Δεν είναι κόπος να ακολουθήσεις αυτή τη διατροφή στη ζωή σου, να την εντάξεις στη ρουτίνα σου.
Δεν με χαλάει να φάω μπάμιες, για παράδειγμα. Και τα Χριστούγεννα θα προτιμήσω τα μελομακάρονα από το cheesecake.
Είναι τόσο σοφά μελετημένα τα υλικά των παραδοσιακών μας γλυκισμάτων: μέλι, λάδι, αλεύρι και ξηροί καρποί.
Από μελέτες γνωρίζουμε ότι
η στέρηση ύπνου παίζει σημαντικό ρόλο στην εναπόθεση του β΄ αμυλοειδούς,
της βασικής βλάβης του εγκεφάλου στη νόσο Αλτσχάιμερ. Ακόμη, ο καλός ύπνος ενισχύει τη μάθηση, καθώς στη διάρκεια του βαθέως ύπνου γίνεται η εμπέδωση της γνώσης.
Έχουν γίνει πολλές μελέτες πάνω σε αυτό. Αν κάποιος πρέπει να διαβάσει δέκα ώρες για να καλύψει ένα μέρος της εξεταστικής ύλης, είναι προτιμότερο να διαβάζει μία ώρα για δέκα μέρες, παρά δέκα ώρες σε μία μέρα, και ο λόγος είναι η παρεμβολή του ύπνου.
Δεν ανησυχούμε..οταν
Ξεχνάμε τα κλειδιά μας, ξεχνάμε πού παρκάραμε, ξεχνάμε ονόματα…
Ανησυχούμε..
Όταν μας διαφεύγουν γεγονότα.
Δεν είναι η στιγμιαία αφηρημάδα ανησυχητική. Είναι αναμενόμενο να ξεχνάμε ονόματα.
Ο κόσμος που μας περιβάλλει γίνεται ολοένα και μεγαλύτερος κι εμείς αποκτούμε ολοένα και μεγαλύτερη κινητικότητα:
Αλλάζουμε δουλειές, κατοικίες, γνωρίζουμε συνεχώς νέα πρόσωπα είτε διά ζώσης, είτε μέσω των κοινωνικών δικτύων.
Αν, όμως, σβηστεί από τη μνήμη μας ένα γεγονός, κι αυτό δεν συμβεί μόνο μία φορά,
θα πρέπει να το διερευνήσουμε.
Συνήθως αυτό γίνεται αντιληπτό από το περιβάλλον, όχι από το ίδιο το άτομο που ξεχνά.
Για να παρηγορηθούμε οι πολυάσχολοι και ξεχασιάρηδες λέμε ότι γίνεται ένα αυτόματο delete σε άχρηστες πληροφορίες, όταν έχουμε πολλά στο μυαλό μας.
Βασική λειτουργία του εγκεφάλου είναι η εξοικονόμηση ενέργειας προκειμένου να στρέφει την προσοχή του στο σημαντικό.
Σ αυτό το πλαίσιο μπορεί να ξεχνάμε και τα ονόματα
Ο εγκέφαλος πάντα έχει στρατηγικές εστίασης της προσοχής στο σημαντικότερο.
Το στρες και η κατάθλιψη έχουν σχετιστεί κατά καιρούς με την εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ.
Οι μελέτες αυτές δεν είναι τόσο μεγάλες ώστε να αποφανθούμε με βεβαιότητα ότι το άγχος και η κατάθλιψη είναι αιτίες εμφάνισης της νόσου. Δεν αποκλείεται όμως.
Αυτό που σίγουρα γνωρίζουμε είναι ότι η νόσος αυτή καθαυτή μπορεί να προκαλέσει το άγχος και την κατάθλιψη.
Τελικά το ήρεμο μυαλό ήρεμα σκέφτεται;
Όλα, στα όριά τους, καταρρέουν. Ακόμη και το νερό, αν το καταναλώσει κανείς σε μεγάλη ποσότητα, προκαλεί δηλητηρίαση.
Το ίδιο συμβαίνει και με το υπέρμετρο άγχος.
Σε αποδεκτά όρια, όταν για παράδειγμα νιώθουμε άγχος πριν τις εξετάσεις ή πριν από έναν αγώνα στον οποίο παίρνουμε μέρος, είναι δημιουργικό, σε βάζει σε κατάσταση ετοιμότητας.
Ανταποκρίνεσαι δηλαδή στο fly-or-fight. Όταν όμως είναι σε ακραία, μη διαχειρίσιμη μορφή, σε παραλύει κυριολεκτικά.
Η φιλοσοφία της επιστήμης έχει περάσει από στάδια όπου υπήρχε ο δυϊσμός ψυχή-σώμα και απόψεις ότι οι νοητικές λειτουργίες προκύπτουν από τον εγκέφαλο.
Οτιδήποτε συναισθηματικό και νοητικό είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα βιολογικών εγκεφαλικών λειτουργιών.
Το ξέρουμε σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό.
Μπορεί η συγκίνηση να κάνει την καρδιά μας να χτυπάει γρήγορα, αλλά για το καρδιοχτύπι αυτό η εντολή έχει ξεκινήσει από τον εγκέφαλο.
Κάποια στιγμή, η Αμερικανική Ακαδημία Νευρολογίας είχε προτείνει την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου να δείχνουμε εγκεφάλους και όχι καρδιές.
Είναι αδικία για την νευρολογία η σύνδεση του συναισθήματος με την καρδιά.
Όλα ξεκινάνε από τον εγκέφαλο. Μπορεί να έχεις ταχυπαλμία, να ιδρώνεις, να ζεσταίνεσαι, να χάνεις τον ύπνο σου όταν ερωτεύεσαι – όλα αυτά τα διατάζει ο εγκέφαλος.
Η μνήμη είναι το σπίτι των αναμνήσεων, που είναι τόσο σημαντικές για τη ζωή μας.
πηγη https://www.facebook.com/100070980757590/posts/313485057694184/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου