ΟΥΡΙΚΟ ΟΞΥ..ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ

 

Το ουρικό οξύ,  παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των επιπέδων 

των αντιοξειδωτικών και 

των ελεύθερων ριζών οξυγόνου. 

Είναι υποπροϊόν του μεταβολισμού των πουρινών, και απεκκρίνεται μέσω των νεφρών.

Τα αυξημένα επίπεδα του μπορεί να οδηγήσουν σε  υπερουριχαιμία, η οποία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για ουρική αρθρίτιδα και 

πέτρες στα νεφρά. 

Ωστόσο, ουδεν κακον αμιγες καλου το ουρικό μπορεί να προστατεύει έναντι νευροεκφυλιστικών νόσων όπως 

η Πάρκινσον και το Αλτσχάιμερ.

Προέρχεται από 3 πηγές:

Καταβολισμό των νουκλεοπρωτεϊνών

καταβολισμό των ενδογενών νουκλεοπρωτεϊνών

απευθείας μετατροπή των ενδογενών νουκλεοτιδίων των πουρινών

Συντίθεται κατά κύριο λόγο στο ήπαρ και δευτερευόντως στον 

βλεννογόνο του εντέρου. 

Περίπου το 70%  απεκκρίνεται από τα νεφρά και το υπόλοιπο απομακρύνεται από το έντερο.

Το ουρικό που εισέρχεται στους νεφρούς διηθείται στο σπείραμα και στη συνέχεια το 98-100% επαναρροφάται στα εγγύς εσπειραμένα σωληνάρια. 

Στη συνέχεια εκκρίνεται στον αυλό του τμήματος του εγγύς σωληναρίου και τέλος επαναρροφάται στα σωληνάρια. 

Τελικά απεκκρίνεται το 6-12% του διηθούμενου ποσού ουρικού οξέος.

Στα ούρα υφίσταται υπό τη μορφή αλάτων του αμμωνίου, καλίου και ασβεστίου. 

Φυσιολογικά άτομα σε χαμηλή πρωτεϊνική δίαιτα απεκκρίνουν περίπου 275-600 mg ουρικού οξέος το 24ωρο.

Οι φυσιολογικές τιμές του ουρικού οξέος κυμαίνονται μεταξύ 

2,1 και 7,5 mg/dL. 

Η αύξηση του  στο αίμα (υπερουριχαιμία) μπορεί να προκαλέσει νεφρολιθίαση, ουρική αρθρίτιδα και καρδιαγγειακά προβλήματα.

Η μέτρηση του  είναι χρήσιμη στις εξής περιπτώσεις:

• διάγνωση ουρικής αρθρίτιδας
• νεφρική ανεπάρκεια
• εκτίμηση πρόγνωσης εκλαμψίας

Αύξηση του ουρικού οξέος έχουμε:

ουρική αρθρίτιδα

νεφρική ανεπάρκεια

λευχαιμία

λέμφωμα

πολλαπλό μυέλωμα

πολυκυτταραιμία

τοξιναιμία της κύησης

πολυκυστική νόσος νεφρών

σύνδρομο Lesch Nyhan 

γλυκογόνωση τύπου 1

ψωρίαση

σύνδρομο Down

υπερλιπιδαιμία

παχυσαρκία

υπέρταση 

αλκοολισμό

υποπαραθυρεοειδισμό

μεγαλακρία

σαρκοείδωση

αιμολυτική αναιμία

δηλητηρίαση με μόλυβδο

μετά από ακτινοβολία ή χημειοθεραπεία

Σε ποιες περιπτώσεις έχουμε μείωση των επιπέδων του ουρικού οξέος;

Μείωση έχουμε στις εξής περιπτώσεις:

νόσος Wilson (ή ηπατοφακοειδής εκφύλιση, πρόκειται για κληρονομική γενετική διαταραχή που αφορά τον μη φυσιολογικό μεταβολισμό του χαλκού)

σύνδρομο Fanconi 

νόσος Hodgkin

βρογχογενές καρκίνωμα

χαμηλή δίαιτα πουρινών

έλλειψη ενζύμων του καταβολικού δρόμου των πουρινών, ξανθινουρία

σοβαρή νόσος του ήπατος

σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης (SIADH)

ζακχαρώδη διαβήτη σε μη διαβητικούς

Ποια φάρμακα προκαλούν αύξηση του ουρικού οξέος;

Τα παρακάτω φάρμακα προκαλούν αύξηση του ουρικού οξέος:

• διουρητικά
• διαζοξείδη
• σαλικυλικά
• επινεφρίνη
• νορεπινεφρίνη
• αιθανόλη
• κορτιζόνη (κορτικοστεροειδή)
• νικοτινικό οξύ

Ποια φάρμακα προκαλούν μείωση του ουρικού οξέος;

Τα παρακάτω φάρμακα προκαλούν μείωση του ουρικού οξέος:

• ακετοεξαμίδη
• αλλοπουρινόλη
• κορτικοτροπίνη
• προβενεκίδη
• σαλικυλικά σε υψηλές δόσεις
• σκιαγραφικά

Ποιος είναι ο ρόλος της αυστηρής δίαιτας στα επίπεδα του ουρικού οξέος;

Εδώ και έναν αιώνα, πριν ακόμα γίνουν διαθέσιμα τα φάρμακα που μειώνουν αποτελεσματικά το ουρικό οξύ, γινόταν σύσταση για δίαιτα με αυστηρό περιορισμό των πουρινών σε ασθενείς με ουρική αρθρίτιδα. 

Η δίαιτα αυτή μπορεί μεν να μειώσει την ημερήσια αποβολή ουρικού οξέος από τους νεφρούς κατά 200-400 mg/ημέρα, αλλά η μέση συγκέντρωση του  μειώνεται μόνο κατά 

1 mg/dL (59 μmol/L).

Το πρόβλημα είναι ότι οι αυστηρές δίαιτες που περιορίζουν τις τροφές που περιέχουν πουρίνες 

(και πρωτεΐνες) 

δεν είναι εύγευστες και είναι αναποτελεσματικές στην αντιμετώπιση της υπερουριχαιμίας και της αρθρίτιδας σε ασθενείς με φυσιολογικές συνήθειες διατροφής. 

Η σοβαρή μείωση των πουρινών στην δίαιτα θα πρέπει να αντικατασταθεί από άλλα διατροφικά συστατικά. 

Κάτι τέτοιο συνοδεύεται από κατανάλωση τροφών μεγάλης περιεκτικότητας σε 

υδατάνθρακες και λίπη.

Στην προοπτική μελέτη Health Professionals Follow-up Study, η κατανάλωση λαχανικών πλούσιων σε πουρίνες και η κατανάλωση πρωτεϊνών δεν σχετίσθηκε με αυξημένο κίνδυνο ουρικής αρθρίτιδας. 

Σε άλλη case-crossover μελέτη, η κατανάλωση πουρινών ζωικής προέλευσης σχετίσθηκε με μεγαλύτερο κίνδυνο εξάρσεων ουρικής αρθρίτιδας σε σχέση με την κατανάλωση πουρινών φυτικής προέλευσης.

Ποιες τροφές αυξάνουν το ουρικό οξύ;

Το αυξημένο ουρικό οξύ συνδέεται με το αλκοολ, ποτών που περιέχουν φρουκτόζη, καθώς και με την κατανάλωση 

κρέατος και θαλασσινών.

Ακολουθεί λίστα με τα τρόφιμα με υψηλή και πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε πουρίνες που θα πρέπει να αποφεύγονται σε περίπτωση που κάποιος έχει αυξημένο ουρικό οξύ. 

Απαγορεύονται τα τρόφιμα που περιέχουν φρουκτόζη.

Εννοείται ότι αν υπάρχουν και άλλα προβλήματα υγείας εκτός από το υψηλό ουρικό οξύ 

(διαβήτης, νεφρική ανεπάρκεια, υπέρταση .) 

Περπάτημα και ουρικό οξύ

Το περπάτημα από τους ασθενείς με ουρική αρθρίτιδα είναι ασφαλές, ακόμη και σε περιπτώσεις σοβαρής αρθρίτιδας. 

Το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) των ΗΠΑ σημειώνει ότι η σωματική δραστηριότητα φιλική προς τις αρθρώσεις είναι σημαντική για τη βελτίωση του πόνου που σχετίζεται με την ουρική αρθρίτιδα.

Η φιλική προς τις αρθρώσεις δραστηριότητα είναι κάθε δραστηριότητα που δεν ασκεί υπερβολική πίεση στις αρθρώσεις και ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο τραυματισμού. 

Τέτοιες δραστηριότητες μπορεί να περιλαμβάνουν:

• περπάτημα
• ποδηλασία
• κολύμπι

Οι ειδικοί συνιστούν στους ενήλικες να συμμετέχουν σε τουλάχιστον μέτριας έντασης σωματική δραστηριότητα για 150 λεπτά την εβδομάδα. 

Ωστόσο, το CDC συνιστά στα άτομα με ουρική αρθρίτιδα να ξεκινούν με πιο ήπιο ρυθμό, να προσέχουν πώς το σώμα τους ανέχεται την άσκηση και να προσθέτουν σταδιακά περισσότερο χρόνο άσκησης.

Οι ασθενείς θα πρέπει να φροντίζουν να προσαρμόζουν τις σωματικές τους δραστηριότητες ανάλογα με τα συμπτώματα ουρικής αρθρίτιδας που αντιμετωπίζουν. 

Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τη μείωση του χρόνου που αφιερώνεται στην άσκηση εάν τα συμπτώματα επιδεινωθούν.

Κίνδυνοι

Μερικοί από τους κινδύνους που σχετίζονται με το περπάτημα ή την μέτρια σωματική δραστηριότητα περιλαμβάνουν την πρόκληση τραυματισμού στην άρθρωση ή την επιδείνωση των συμπτωμάτων ουρικής αρθρίτιδας.

Συμβουλές για διαχείριση και αποφυγή περπατήματος

Η έξαρση της ουρικής αρθρίτιδας είναι η ξαφνική εμφάνιση συμπτωμάτων ουρικής αρθρίτιδας. 

Η έξαρση μπορεί να διαρκέσει μέρες ή εβδομάδες.

Όταν εμφανιστεί μια έξαρση, οι άνθρωποι μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα της ουρικής αρθρίτιδας κάνοντας τα εξής:

• τοποθέτηση πάγου στην πάσχουσας άρθρωσης για να μειώσετε τον πόνο και το πρήξιμο
• ανύψωση της προσβεβλημένης άρθρωσης για μείωση του οιδήματος
• ανάπαυση της προσβεβλημένης άρθρωσης

Αυτό σημαίνει ότι εάν ένα άτομο αντιμετωπίζει μια επώδυνη έξαρση ουρικής αρθρίτιδας, θα πρέπει να αποφεύγει το περπάτημα για να μειώσει το πρήξιμο και τον πόνο. 

Το Ίδρυμα Αρθρίτιδας συνιστά επίσης τη λήψη παυσίπονων χωρίς ιατρική συνταγή, όπως η ιβουπροφαίνη, και τη χρήση βοηθημάτων βάδισης, όπως μπαστούνι, για την ανακούφιση από την πίεση στην άρθρωση.

Βιβλιογραφία

1. Choi HK, et al. Purine-rich foods, dairy and protein intake, and the risk of gout in men. N Engl J Med 2004;350:1093-103.