PLACEBO VS ΠΙΣΤΗ..ΘΕΡΑΠΕΙΑ

Πόσο ισχυρό είναι το placebo;

Αγγίζει τόσο 

τη βιολογία του εγκεφάλου όσο και τη δύναμη της πίστης 

στην υγεία μας.

Το placebo effect (φαινόμενο πλασέμπο) ποικίλλει ανάλογα με:

• τη φύση της Νόσου

• τη μορφή του placebo (χάπι, ενέσιμο, εγχείρηση ακόμα)

• την προσδοκία του ασθενή

Μέσο ποσοστό αποτελεσματικότητας του placebo:

Κατάσταση	Placebo ανταπόκριση
Κατάθλιψη	30–50%
Χρόνιος πόνος	30–60%
Αϋπνία	20–40%
Πονοκέφαλος (ημικρανία)	30–50%
Πάρκινσον	έως και 70% σε κάποιες μελέτες
Γαστρεντερικά	40%+ (π.χ. σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου)

Εν ολίγοις, το placebo μπορεί να φτάσει το 60-70% της δράσης του φαρμάκου σε ορισμένες περιπτώσεις. Άρα είναι ισχυρό — 

αλλά όχι πανίσχυρο.

 

Δεν μπορεί να υποκαταστήσει θεραπεία για 

λοιμώξεις, καρκίνο, διαβήτη 

αλλά μπορεί να 

ενισχύσει το θεραπευτικό αποτέλεσμα.

2. Ποιο είναι το “κέντρο της πίστης” στον εγκέφαλο;

Η προσδοκία για θετικό αποτέλεσμα, όταν πιστεύουμε ότι “κάτι θα μας βοηθήσει”, ενεργοποιεί συγκεκριμένες εγκεφαλικές περιοχές:

Κύριες περιοχές που εμπλέκονται:

Περιοχή	Λειτουργία
Προμετωπιαίος φλοιός (Prefrontal Cortex)	Σχεδιάζει, ερμηνεύει, “πιστεύει”
Ραβδωτό σώμα (Striatum)	Κέντρο ανταμοιβής
Περιυδραγωγική φαιά ουσία (PAG)	Ρυθμίζει τον πόνο μέσω ενδορφινών
Υποθάλαμος – υπόφυση – επινεφρίδια	Ελέγχουν ορμονικές αποκρίσεις ( κορτιζόλη, ενδορφίνες)

Ο μηχανισμός μοιάζει με τον φυσικό μηχανισμό ενεργοποίησης αναλγητικών, αντικαταθλιπτικών και αγχολυτικών.

Τι απελευθερώνει η πίστη – placebo;

• Ενδορφίνες (φυσικά αναλγητικά)

• Ντοπαμίνη (ανταμοιβή, ευχαρίστηση)

• Σεροτονίνη (διάθεση)

• Οξυτοκίνη (σχέση – ασφάλεια)

• Κανναβινοειδή του οργανισμού

Άρα η Πίστη κινητοποιεί χημικά και νευρικά μονοπάτια που πράγματι βελτιώνουν συμπτώματα.

 Το placebo δ ε ν  είναι απάτη. 

Είναι βιολογικό φαινόμενο.

Όταν ένας ασθενής πιστεύει ότι κάτι θα τον βοηθήσει:

• Ο εγκέφαλος αλλάζει τη φυσιολογία του σώματος

• Τα συμπτώματα μειώνονται

• Η αντίδραση σε πραγματικό φάρμακο ενισχύεται

Μελέτες με απτά νούμερα placebo από μεγάλες κλινικές δοκιμές ή πώς το χρησιμοποιούν θεραπευτικά οι νευρολόγοι στην Πάρκινσον.

1. Ποσοστό ισχύος του placebo

• Κατάθλιψη: μελέτες δείχνουν ανταπόκριση σε placebo σε 35–40% των ασθενών (μελέτη σε 256 RCT, n=26 324) sjsu.edu+13JAMA Network+13Reuters+13.

• Ψυχικές νόσοι συνολικά: μελέτες δείχνουν ότι το placebo εξηγεί περίπου 54% της συνολικής όλης θεραπευτικής επίδρασης .

• Αντιψυχωσικά: τα τελευταία χρόνια οι placebo ανταποκρίσεις αυξήθηκαν, δυσκολεύοντας την επίδοση φαρμάκων .

• IBS (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου): 27.3% ανταπόκριση σε placebo .

• Νόσος Crohn: 29% ανταπόκριση, 11% πλήρη ύφεση με placebo .

Γενικά, το placebo κυμαίνεται συχνά στο 30–60% της κανονικής φαρμακευτικής ανταπόκρισης, ανάλογα με τη νόσο και το σύμπτωμα.

2. Το placebo στη Πάρκινσον — βιολογικά στοιχεία

• Μελέτες PET δείχνουν απελευθέρωση ενδογενούς ντοπαμίνης στο ραβδωτό σώμα όταν οι ασθενείς πιστεύουν ότι λαμβάνουν φάρμακο .

• Η ένταση της προσδοκίας, π.χ. αν λένε ότι πιθανότητα λήψης είναι 75%, καθορίζει την απελευθέρωση ντοπαμίνης — στο 75% είδαμε σημαντικό αποτέλεσμα, αλλά όχι στο 25% ή 50% .

• Σ ένα πείραμα, placebo με δήθεν “ακριβό” (1 500 $) έκανε 28% καλύτερη κινητικότητα σε σύγκριση με “φτηνό” (100 $), τόσο απόδοσης όσο και ντοπαμίνης Reuters.

3. Ποιο κέντρο και ποια χημικά ενεργοποιούνται

• Προμετωπιαίος φλοιός και αρχιπεριτοπικά υποδοχεία ανταμοιβής (nucleus accumbens) ενεργοποιούνται όταν υπάρχει προσδοκία βελτίωσης .

• Παράλληλη απελευθέρωση ενδορφινών (αναλγητικά), κανναβινοειδών, οξυτοκίνης, νοραδρεναλίνης κ.ά. .

• Για την ανακούφιση πόνου, ενεργοποιείται δε και το PAG — ρίχνει την αίσθηση πόνου με φυσικούς μηχανισμούς .

4. Η πίστη (προσδοκία) ενισχύει την απάντηση

• Όσο σοβαρότερη η προσδοκία, τόσο ισχυρότερο το αποτέλεσμα placebo. Στην άσκηση με τις πιθανότητες στη Πάρκινσον, μόνο το 75% έφερε αποτέλεσμα .

• Σε «ακριβό» placebo, το αποτέλεσμα ήταν σχεδόν διπλάσιο από το “φτηνό” .

• Σε ψυχιατρικές ασθένειες, η αύξηση placebo σχετίζεται με μέγεθος ομάδας και διάρκεια δοκιμής, δείχνοντας ότι η εμπειρία της δοκιμής μεγεθύνει την προσδοκία .

Συνοψίζοντας

• Το placebo επιτυγχάνει βελτίωση στο 30–60% των πασχόντων σε συνθήκες πόνου, κατάθλιψης

• Στη νόσο Πάρκινσον φτάνει έως 70% σε μερικές περιπτώσεις, με βιοχημική απόδειξη απελευθέρωσης ντοπαμίνης.

• Η προσδοκία / η πίστη ενεργοποιούν νευροβιολογικές οδούς ανταμοιβής και ανακούφισης.

• Το placebo δεν αντικαθιστά τις θεραπείες για σοβαρές ασθένειες (καρκίνος, διαβήτης), αλλά μπορεί να ενισχύσει πραγματικά αποτελέσματα και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής.