Η ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ..ΔΕΝ ΜΑΣ ΞΕΧΝΑ...ΕΜΕΙΣ ΞΕΧΝΙΟΜΑΣΤΕ..

Και να τωρα που μας προεκυψε η ανθεκτική, πολυανθεκτική και εκτεταμένα ανθεκτική φυματίωση

Το βράδυ της 24ης Μαρτίου 1882 σε ένα συνέδριο της ¨Φυσιολογικής Εταιρείας¨του Βερολίνου ένα άρθρο με τίτλο  

die aetiologie der tubercolose 

Η αιτιολογία της φυματίωσης ανήγγειλε στο κόσμο την ανακάλυψη του βακίλλου της φυματίωσης.

Ο συγγραφέας αυτού του άρθρου,που δούλεψε επίπονα επί 16 χρόνια βάζοντας τα θεμέλια των βακτηριολογικών τεχνικών και της έρευνας, ήταν ο Ροβέρτος Κωχ.

Μεταξύ των ανθρώπων που βρίσκονταν στο ακροατήριοτου Κωχ το βράδυ εκείνο ήταν και ο πρώην δάσκαλός του στο Πανεπιστήμιο του Γκαίτιγκεν, Ρούντολφ Βιρχώφ,ο μεγάλος Παθολόγος που άκουγε μαγεμένος τον πρώην μαθητή του, ώστε αργότερα έγραψε:

¨στην αξιομνημόνευτη αυτή συνεδρίαση,ο Κωχ ανάγγειλε στο κοινό μια καμπή στον τομέα της πιο καταστρεπτικής ανθρώπινης λοιμώδους νόσου, πρέπει να πω πως το βράδυ αυτό έμεινε στη μνήμη μου σαν η μεγαλύτερη επιστημονική εμπειρία της ζωής μου¨.








Από τις αρχές του 19ου αιώνα η φυματίωση θεωρούνταν νόσος ενδημική.Οι άγριοι μη πολιτισμένοι λαοί προσβάλλονταν και πέθαιναν από φυματίωση όταν έρχονταν σε επαφή με τον πολιτισμό.Οι ινδιάνοι της Βόρειας Αμερικής,οι μαύροι σκλάβοι της Κεντρικής Αφρικής αλλά και οι μετανάστες της Βόρειας Αμερικής πέθαιναν πολύ συχνά από φυματίωση.
Στις αρχές του 20ου αιώνα παρατηρήθηκε αύξηση της φυματίωσης ανάλογη με την πυκνότητα του πληθυσμού στις πόλεις της Ευρώπης, αύξηση που συσχετίσθηκε με την αστυφιλία, τη βιομηχανοποίηση των πόλεων, τις κακές συνθήκες εργασίας και την ανάπτυξη των μέσων συγκοινωνίας.

Η υπερβολική και ανθυγιεινή εργασία ευνοούσε την ανάπτυξη της φυματίωσηςέτσι ώστε αναγνωρίσθηκε σαν ασθένεια κοινωνική στην οποία μόνο τα κοινωνικά αντίδοτα ήταν αποτελεσματικά.

Τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα όλα σχεδόν τα νοσήματα του αναπνευστικού συστήματος αποδίδονταν στη φυματίωση. 

Την Ελλάδα, αρχές του 20ου αιώνα μάστιζε η φυματίωση, 

 αφού πέθαιναν 35.000 έως 40.000 ασθενείς μεταξύ 15 έως 35 ετών κάθε χρόνο.

Στα πρώτα 30 χρόνια του 20ου αιώνα η Ελλάδα έχασε περίπου 1.000.000 από τον πληθυσμό της και υλικές ζημιές 7.500.000 χρυσών λιρών το χρόνο.Η θνησιμότητα από φυματίωση στην Αθήνα το 1905 ήταν 500 θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους και 200 θάνατοι σε κάθε πόλη των 20.000 κατοίκων. 

Η ανακάλυψη του Κωχ, το 1882,ότι η φθίση ή το χτικιό για τον απλό κόσμο είναι ασθένεια μεταδοτική και οφείλεται σε βάκιλο

σηματοδότησε μια νέα στάση απέναντι στη νόσο,καθορίζοντας τα θεραπευτικά μέσα αντιμετώπισής τηςπου ίσχυαν μέχρι και τη δεκαετία του 1950.

Υιοθετήθηκε η άποψη του Κωχ και η φυματίωση αναγορεύτηκε σε κοινωνική μάστιγα.Έπαψε να θεωρείται κληρονομική αλλά ασθένεια μεταδοτική που μπορεί να αποφευχθεί








Ο «δεκάλογος κατά της φθίσεως» που εκδόθηκε από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο κατά της φυματίωσης το 1901,

προέτρεπε τους φυματικούς να μην παντρεύονται, να κοιμούνται σε χωριστό δωμάτιο, καλά σκεπασμένοι με ανοιχτά παράθυρα,να έχουν ιδιαίτερα ποτήρια, σερβίτσια φαγητού, κλινοσκεπάσματα.

Ο Ελληνικός Ερυθρός Σταυρός συμβούλευε τους ασθενείς με φυματίωση να είναι εύθυμοι,να έχουν θάρρος, να μην φιλούν ποτέ κανένα,να μην πίνουν οινοπνευματώδη και μεταξύ των άλλων: 

«Οι φρόνιμοι δύσκολα γίνονται φθισικοί  και δύσκολα αποθνήσκουν από φθίσιν.Η θεραπεία της φθίσεως είναι ζήτημα υπομονής και θελήσεως».

Παρ' όλες αυτές τις διαπιστώσεις, η Ελλάδα στις αρχές του 20ου αιώνα περνούσε περίοδο χωρίς καμία οργανωμένη  αντιφυματική προστασία. 

Ο τύπος της εποχής επέρριπτε ευθύνες στην πολιτεία για την οργάνωση αντιφυματικού αγώνα και προέτρεπε την ιδιωτική πρωτοβουλία να αναλάβει προφυλακτικά μέτρα κατά της φυματίωσης.

Ήδη άρχισαν να έρχονται μηνύματα από τα αποτελέσματα του οργανωμένου αντιφυματικού αγώνα στη Νορβηγία,Δανία και Ελβετία, που γινόταν απομόνωση των πασχόντων και δωρεάν νοσηλεία των απόρων.
Νοικοκυρές, εργάτες, υπηρέτες, δάσκαλοι, ξυλουργοί,

υποδηματοποιοί έπασχαν συχνότερα από φυματίωση.

Οι περισσότεροι ήταν άποροι που δεν κατόρθωναν να νοσηλευτούν σε κάποιο ίδρυμα.

Οι ασθενείς με φυματίωση δεν είχαν θέση στην κοινωνία 

εκείνης της εποχής, ήταν ισόβια χαρακτηρισμένοι που απομακρύνονταν ακόμη και από τα σπίτια τουςαπομονωμένοι σε καλύβες στην ύπαιθρο, έξω από τις πόλεις.

Η νοσοφοβία και η μικροβιοφοβία είχαν φθάσει σε τέτοιο βαθμό ώστε οι άνθρωποι απομακρύνονταν από τον πάσχοντα,

οι γιατροί επισκέπτονταν το φυματικό τη νύχτα  για να μην γίνει γνωστό ότι σε μια οικογένεια υπήρχε κάποιος πάσχων.

Στο τέλος της 2ης δεκαετίας του 20ου αιώνα διαφαίνεται η πρόθεση του κράτους για ενεργό συμμετοχή κατά της φυματίωσης. 

Ιδρύεται το Υπουργείο Περίθαλψης και τον Ιανουάριο του 1920 ψηφίζεται ο νόμος 1979  

«Περί ιδρύσεως αντιφυματικών ιατρείων, νοσοκομείων  αναρρωτηρίων και ορεινών θεραπευτηρίων»,που  προβλέπει 

πλήρη κρατική μέριμνα του αντιφυματικού αγώνα.

Το 1922 σε μικρό χρονικό διάστημα ιδρύονται περισσότερα από 100 λαϊκά ιατρεία και φαρμακεία καθώς και 32 προσφυγικά νοσοκομεία,ενώ από το 1930 το κράτος αναλαμβάνει με δικά του έξοδα την κατασκευή σανατορίων σε όλη την Ελλάδα.

Τα αντιφυματικά φάρμακα που άλλαξαν ριζικά την πρόγνωση της νόσου και βράχυναν εντυπωσιακά  το χρόνο νοσηλείας των ασθενών,η εισαγωγή νέων διαγνωστικών μεθόδων καθώς και η βελτίωση των κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών,συνέβαλαν στη σταδιακή άμβλυνση του προβλήματος στη χώρα μας.













Σήμερα στις αρχές του 21ου αιώνα έχουμε 350.000 περίπου νέα θύματα στην Ευρώπη,σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αντιφυματικής Εταιρείας.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής όπωςη αύξηση του καπνίσματος, ο αλκοολισμός,η χρήση ναρκωτικών ουσιών, ο συγχρωτισμός σε κλειστούς χώρους εργασίας, η μετακίνηση πληθυσμών «πολιτών τρίτων χωρών» σαν οικονομικοί μετανάστες ή πολιτικοί πρόσφυγες ,οι πόλεμοι σε διάφορες περιοχές του πλανήτη,οι άστεγοι, το AIDS, ο μη υποχρεωτικός εμβολιασμός σε Ευρωπαϊκές χώρες, η καταστροφή του περιβάλλοντος που επιδρά αρνητικά στο ανοσολογικό μας σύστημα καιτο πρόβλημα της πολυανθεκτικότητας στα υπάρχοντα αντιφυματικά φάρμακα, είναι οι αιτίες ενός ζητήματος που παραμένει μέχρι σήμερα,όχι πλέον σαν μάστιγα αλλά ο αντιφυματικός αγώνας δεν τελείωσε .

Η φυματίωση είναι πάντα εδώ. 

Τριγυρίζει με τους ξεριζωμένους του καιρού μας, τους εξαθλιωμένους, θεριεύει μέσα στα κορμιά  των αδυνάτων, μας συντροφεύει πιστά.

Τα σανατόρια καταργήθηκαν,τα ερείπια μπορούμε να τα παραδώσουμε στη λησμονιά,αλλά δεν μπορούμε να κρυφτούμε απ' αυτόν που μες στη νύχτα χτυπάει την πόρτα μας.

Πηγη..Remoundos

Κατά μέσο όρο σχεδόν χίλιοι Ευρωπαίοι προσβάλλονται καθημερινά από τη φυματίωση,

υπογραμμίζει μια κοινή έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ)και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (ECDC). 

Η πολυανθεκτική φυματίωση..εξακολουθεί να σπέρνει την καταστροφή στην Ευρώπη,με αποτέλεσμα αυτή να είναι η περιοχή που έχει πληγεί περισσότερο σε παγκόσμιο επίπεδο»,(αναφέρει σε ανακοίνωσή της η διευθύντρια για την Ευρώπη του ΠΟΥ Σουζάνα Γιάκομπ).
Μόνο το 50% των ασθενών με φυματίωση διαγιγνώσκονται και μόνο οι μισοί εξ αυτών θεραπεύονται. 

Το 2013 η φυματίωση σε όλες της τις μορφέςπροκάλεσε τον θάνατο 1,5 εκατομμυρίου ανθρώπων παγκοσμίως,ενώ ο ΠΟΥ προειδοποίησε πέρυσι ότι τα κρούσματατης πολυανθεκτικής φυματίωσης έχουν φτάσει «σε επίπεδα κρίσης».

Στην Ευρώπη το 2013 καταγράφηκαν 360.000 κρούσματα φυματίωσης, δηλαδή μείωση 5,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, όμως το 85% από αυτά καταγράφηκε σε 18 χώρες «υψηλής προτεραιότητας» που βρίσκονται στην ανατολική Ευρώπη, αποκαλύπτει η έκθεση.

Συνολικά 38.000 άνθρωποι πέθαναν από φυματίωση στην Ευρώπη,κυρίως σε αυτές τις χώρες στις οποίες περιλαμβάνονται η Ρωσία, οι χώρες της Βαλτικής, αλλά και η Ρουμανία και η Τουρκία Η φυματίωση παραμένει η δεύτερη πιο θανατηφόρα μολυσματική ασθένεια παγκοσμίως μετά το AIDS.

Το 2013 καταγράφηκαν 9 εκατομμύρια νέα κρούσματα φυματίωσης και 1,5 εκατομμύριο θάνατοι, έναντι 1,6 εκατομμύριο θανάτους που συνδέονταν με το AIDS το 2012.

Κι ερχομαστε στο σημερα η φυματίωση, όχι μόνο δεν έφυγε από τη χώρα μας, παραμένει εδώ και μάλιστα με το νέο, πολύ πιο επικίνδυνο, πρόσωπο: 

την ανθεκτική, την πολυανθεκτική και την εκτεταμένα ανθεκτική φυματίωση.

Η έλλειψη διαθέσιμων θεραπειών από τη μία και η λειτουργία μόνο μιας Μονάδας Νοσηλείας ανάλογων περιστατικών, στο Νοσοκομείο "Σωτηρία" από την άλλη, δυσχεραίνουν σημαντικά το έργο των ειδικών επιστημόνων», ανέφερε ο πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρίας Μιχάλης Τουμπής. 

Δυστυχώς έχουμε πολλά περιστατικά. Αυτές οι μορφές της φυματίωσης δύσκολα θεραπεύονται, αφενός διότι το μυκοβακτηρίδιο που τις προκαλεί, έχει αναπτύξει αντοχή στα περισσότερα από τα διαθέσιμα φάρμακα, αφετέρου επειδή απουσιάζουν από την Ελλάδα οι εξειδικευμένες υποδομές για την αντιμετώπισή τους», δήλωσε ο κ. Τουμπής. 

Στην Ελλάδα έχουμε περίπου 500 - 600 περιστατικά φυματίωσης ετησίως, σύμφωνα με στοιχεία από μεγάλα αστικά κέντρα, ενώ η νοσηλεία και γενικότερα η φροντίδα αυτών των ασθενών κοστίζει από 10 έως 20 φορές περισσότερο από την αντιμετώπιση της κοινής φυματίωσης.

Ενώ τα προηγούμενα χρόνια τα περισσότερα περιστατικά φυματίωσης παρατηρούνταν σε αλλοδαπούς, τώρα πια τα ποσοστά είναι τα ίδια και στους Έλληνες και αυτό οφείλεται στην πτώση του βιωτικού επιπέδου, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες.

«Αν κάποιος έχει πολυανθεκτική φυματίωση, δεν το γνωρίζει ή το γνωρίζει και κυκλοφορεί ελεύθερα, χωρίς νοσηλευτική φροντίδα, είναι ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του υγειονομικού συστήματος της χώρας», τόνισε ο κ. Τουμπής, προσθέτοντας, ότι δεν χρειάζεται πανικός, αλλά σωστή ενημέρωση των πολιτών, έγκαιρη διάγνωση και σωστή θεραπεία.