ΤΟ ΑΝΟΣΟ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗΣ

 

Το ανοσο συστημα  είναι σύνολο οργάνων, ειδικών κυττάρων και ουσιών, που έχει βασικό σκοπό την άμυνα και προφύλαξη του οργανισμού μας εναντι της προσβολής βλαπτικων παραγοντων, όπως μικρόβια, ιοί βακτηριδια αλλα και ο καρκίνος.

Κάθε νέα ουσία που δεν αναγνωρίζεται σαν φυσιολογική και θεωρείται ξένη για τον οργανισμό προκαλει συναγερμό στο ανοσο μας σύστημα, που έχει σαν αποτέλεσμα την καταστροφή  της δομής που περιέχει την ξένη ουσία. 

Αυτό συμβαίνει και με τα καρκινικά κύτταρα, που έχουν στην επιφάνεια ή στο εσωτερικό τους συγκεκριμένα αντιγόνα. 

Δυστυχώς, τα καρκινικά κύτταρα δεν αναγνωρίζονται πάντοτε σαν ξένα από τον οργανισμό, δεδομένου ότι δεν διαφέρουν σημαντικά από τα φυσιολογικά και γι’ αυτό άνθρωποι με απόλυτα υγιές ανοσο σύστημα μπορεί να νοσήσουν από καρκίνο.
Κάποιες άλλες φορές αναγνωρίζονται τα καρκινικά κύτταρα σαν ξένα  αλλά η ανοσιακή απάντηση που προκαλείται δεν είναι τόσο ισχυρή ώστε να τα καταστρέψει.
Η συνεχης έρευνα έχει σαν σκοπό την εξεύρεση τρόπων υπέρβασης αυτών των προβλημάτων με την ενίσχυση του ανοσου στην αναγνώριση των καρκινικών κυττάρων και την ενδυνάμωση της ανοσιακής απάντησης, που θα οδηγούσε τελικά στην καταστροφή τους.

Η ανοσοθεραπεία τωρα είναι η θεραπευτική μέθοδος, που χρησιμοποιεί το ανοσό μας σύστημα, στον αγώνα κατά ασθενειών όπως ο καρκίνος. 

Η χρησιμοποίηση του ανοσου  στην θεραπεία του καρκίνου, μπορεί να γίνει με δύο  τρόπους:

Με την διέγερση του συστήματος και την επίθεσή του στα καρκινικά κύτταρα, και 

Με την χορήγηση παραγόντων, όπως συνθετικές πρωτεϊνες, που ενισχύουν την ανοσιακή απάντηση.

Τα τελευταία δέκα  χρόνια, η ανοσοθεραπεία αποτελεί σημαντικό μέρος της θεραπευτικής  φαρέτρας στην μάχη με τον καρκίνο και έχει αλλάξει την  αντιμετώπιση και την πορεία ορισμένων μορφών καρκίνου με πολύ κακή πρόγνωση, όπως το μεταστατικό μελάνωμα.

Η διεξαγωγή μεθοδικής και εντατικής έρευνας, έχει σαν αποτέλεσμα την ανακάλυψη νέων θεραπευτικών παραγόντων με διαφορετικούς τρόπους επίδρασης στο ανοσο , με τελικό στόχο την συνολική αντιμετώπιση του καρκίνου στο μέλλον.

Η ανοσοθεραπεία δεν δρα σε όλους τους καρκίνους. 

Μπορεί να έχει σημαντική δράση σε ορισμένα νεοπλάσματα σαν μονοθεραπεία ή να είναι δραστική σε καποια μόνο σε συνδυασμό με άλλες θεραπευτικές μεθόδους.

Οι βασικοί τύποι ανοσοθεραπείας στον καρκίνο είναι:

Εμβόλια: 

Είναι γνωστό στους περισσότερους ότι τα εμβόλια χορηγούνται σε υγιείς ανθρώπους για την πρόληψη λοιμώξεων. 

Στα εμβόλια αυτού του τύπου χρησιμοποιούνται εξασθενημένοι ιοί ή μικρόβια, τα οποία ενεργοποιούν την έναρξη της ανοσιακής απάντησης.
Στην Ογκολογία κάποια εμβόλια χρησιμοποιούνται στην πρόληψη καρκίνων, που οφείλονται σε ιούς, όπως τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων Human Papilloma Virus – HPV, που είναι υπεύθυνος για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, του λάρυγγα, του πρωκτού  ή τον ιό της Ηπατίτιδας Β, που θεωρείται υπεύθυνος για τον ηπατοκυτταρικό καρκίνο. 

Εμβόλια, που προφυλάσσουν από λοιμώξεις με τέτοιους ιούς, συμβάλουν στην πρόληψη και των συγκεκριμένων καρκίνων. 

Τα εμβόλια αυτά  Cervarix, Gardasil ανήκουν στην κατηγορία των παραδοσιακών εμβολίων και χρησιμεύουν μόνο για τους καρκίνους, που οφείλονται σε λοιμώξεις.
Εκτός  από την πρόληψη ορισμένα εμβόλια χρησιμοποιούνται στην θεραπεία κάποιων καρκίνων. 

Τα συγκεκριμένα εμβόλια προσπαθούν να προκαλέσουν την κινητοποίηση και την επίθεση του ανοσιακού συστήματος κατά των καρκινικών κυττάρων.
Στην δημιουργία τέτοιων εμβολίων χρησιμοποιούνται καρκινικά κύτταρα, μέρη κυττάρων ή καθαρά αντιγόνα. 

Ορισμένα εμβόλια χρησιμοποιούν κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος του ίδιου του ασθενούς. 

Τα συγκεκριμένα εμβόλια επιτίθενται στα καρκινικά κύτταρα με ένα ή περισσότερα αντιγόνα.
Είναι γνωστό ότι ο καρκίνος είναι αποτέλεσμα πολλαπλών μεταλλάξεων, οι οποίες μπορεί να είναι διαφορετικές σε κάθε ασθενή. 

Επομένως η εξατομίκευση της θεραπείας με εμβόλια, αποτελεί αντικείμενο μελλοντικών μελετών.

Μονοκλωνικά αντισώματα: 

Ενας από τους τρόπους επίθεσης του ανοσοποιητικού σε ξένες ουσίες είναι η δημιουργία αντισωμάτων, δηλαδή ειδικών πρωτεϊνών, που εξουδετερώνουν άλλες πρωτεϊνες – εισβολείς, τα αντιγόνα.
Το 1975 οι George Kohler και Cesar Milstein, βραβεύθηκαν με το βραβείο Νόμπελ Φυσιολογίας, για την δημιουργία αθάνατων αντισωμάτων κατά γνωστών αντιγόνων, από την σύντηξη κυτταρικών σειρών μυελώματος με Β κύτταρα ποντικού. 

Το 1988 ο Greg Winter και η ομάδα του κατάφεραν να βρουν την τεχνική για την παρασκευή εξανθρωποποιημένων μονοκλωνικών αντισωμάτων, που μοιάζουν πολύ με τα ανθρώπινα. 

Για την δημιουργία ενός εξειδικευμένου μονοκλωνικού αντισώματος, οι ερευνητές πρέπει πρώτα να εντοπίσουν το κατάλληλο αντιγόνο, στο οποίο θα επιτεθεί το αντίσωμα. 

Στον καρκίνο αυτό δεν είναι πάντα εύκολο. Πολλά μονοκλωνικά αντισώματα έχουν εγκριθεί και κυκλοφορούν τις τελευταίες δύο δεκαετίες και κάποια από αυτά έχουν αλλάξει την πορεία ορισμένων καρκίνων.
Σε ποσοστό 20-30%, του καρκίνου του μαστού υπερεκφράζεται ο υποδοχέας του επιδερμικού αυξητικού παράγοντα HER-2. 

Η υπερέκφραση του HER-2 σχετίζεται με επιθετικό φαινότυπο και κακή πρόγνωση. 

Το Trastuzumab, ένα ανασυνδυασμένο εξανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα, που δεσμεύεται από το εξωκυττάριο τμήμα του υποδοχέα του HER-2, έχει αλλάξει την πορεία και την πρόγνωση τόσο του μεταστατικού όσο και του πρώιμου καρκίνου του μαστού.
Δύο μονοκλωνικά αντισώματα, που δεσμεύονται από τον υποδοχέα του επιδερμικού αυξητικού παράγοντα, EGFR cetuximab, panitumumab είναι δραστικά στον καρκίνο του παχέος εντέρου.
Ένα άλλο αντίσωμα, το bevacisumab Avastin, που αναστέλλει την δημιουργία νέων αγγείων μέσω της δράσης του στον αγγειακό ενδοθηλιακό αυξητικό παράγοντα VEGF, έχει πάρει έγκριση και χορηγείται με επιτυχία στον μεταστατικό καρκίνο του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και του νεφρού.
Υπάρχουν μονοκλωνικά αντισώματα, που ασκούν την δράση τους μέσω σύνδεσης με άλλους παράγοντες όπως ραδιοϊσότοπα ή χημειο θεραπευτικά φάρμακα. 

Ένα παράδειγμα σύνδεσης με χημειοθεραπευτικό παράγοντα είναι το φάρμακο TDM-1 Kadcyla, ένα αντίσωμα, που στοχεύει την πρωτεϊνη HER-2, και συνδέεται με το χημειοθεραπευτικό DM-1, για την αντιμετώπιση του μεταστατικού καρκίνου του μαστού με ενίσχυση της πρωτεϊνης HER-2.

Αναστολείς των σημείων ανοσιακού ελέγχου Immune Checkpoint Inhibitors:
Όταν εντοπίζεται ένα ξένο κύτταρο, το ανοσοποιητικό σύστημα του επιτίθεται, χρησιμοποιώντας σημεία ελέγχου, μόρια δηλαδή ορισμένων ανοσοκυττάρων, που χρειάζεται να δραστηριοποιηθούν ή να αδρανοποιηθούν προκειμένου να ξεκινήσει η ανοσιακή απάντηση στον εισβολέα, προφυλάσσοντας τα υγιή κύτταρα.
Τα καρκινικά κύτταρα όμως, είναι αρκετά πονηρά, ωστε να βρίσκουν τρόπους να χρησιμοποιούν αυτά τα οδοφράγματα για να αποφύγουν ή να αποκρούσουν την επίθεση του ανοσοποιητικού.
Την τελευταία πενταετία, αναπτύχθηκαν νέα πολλά υποσχόμενα φάρμακα, που στοχεύουν τα σημεία ελέγχου και επιτρέπουν την επίθεση των λεμφοκυττάρων και την τελική καταστροφή του καρκινικού κυττάρου.
Φάρμακα όπως το Nivolumab ή το Pembrolizumab, είναι πολύ δραστικά στην αντιμετώπιση του μεταστατικού μελανώματος, επιτρέποντας σε κάποιους ασθενείς να ζήσουν πολύ περισσότερο με καλή ποιότητα ζωής. 

Φαίνεται από τελευταίες μελέτες, ότι είναι δραστικά και σε άλλους καρκίνους όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, του νεφρού και του παχέος εντέρου.
Διεξάγονται πολλές μελέτες συνδυασμών με άλλα φάρμακα, που υπόσχονται πολλά για την αντιμετώπιση ορισμένων τουλάχιστον μορφών καρκίνου, που είχαν πολύ μικρές δυνατότητες αντιμετώπισης με πολύ πτωχά αποτελέσματα μέχρι σήμερα.
Με τα σημερινά δεδομένα αντιμετωπίζουμε το μέλλον με αισιοδοξία και μπορούμε πλέον να πούμε ότι το 70% των καρκίνων ξεπερνάει την πενταετή επιβίωση, γεγονός, που σε πολλές περιπτώσεις σημαίνει ίαση.

https://www.euroclinic.gr/article/anosotherapeia/