ΑΝΤΙΚΑΤΑΘΛΙΠΤΙΚΑ..ΑΝΟΙΑ

 

Τα αντικαταθλιπτικά επιταχυνουν τη γνωστική έκπτωση, στη διαχείριση τόσο της κατάθλιψης όσο και της άνοιας.

Η άνοια επηρεάζει  πάνω από 55 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο 

Η άνοια, που χαρακτηρίζεται από προοδευτική γνωστική έκπτωση, όχι μόνο βλάπτει τη μνήμη και τη λογική, αλλά διαταράσσει διάθεση και  συμπεριφορά, οδηγώντας σε σημαντικές προκλήσεις για τους ασθενείς και για τους φροντιστές.

Μία από τις πιο ανησυχητικές πτυχές της είναι η κατάθλιψη, το άγχος, η επιθετικότητα και οι διαταραχές του ύπνου. 

Ετσι συχνά συνταγογραφούνται αντικαταθλιπτικά,  και διαίτερα εκλεκτικοι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης  και αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης . 

Ωστόσο, υπαρχουν ανησυχίες σχετικά με το εάν αυτά τα φάρμακα θα μπορούσαν να κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό.

Η κατάθλιψη μπορει να επιδεινώσει τη γνωστική εξασθένηση και να βλάψει την ποιότητα ζωής, γι αυτο είναι σημαντικό να αντιμετωπίζεται

Στο παρελθον έχουν προτείνει ορισμένα αντικαταθλιπτικά που μπορεί να επιβραδύνουν τη γνωστική έκπτωση. 

Ωστόσο,  συνδέονται με καταστολή, κίνδυνο πτώσης και επιδείνωση της γνωστικής εξασθένησης . 

Περιπλέκοντας τα πράγματα περαιτέρω, τα συμπτώματα κατάθλιψης και άνοιας μπορεί να επικαλύπτονται, καθιστώντας δύσκολο τον προσδιορισμό του εάν 

τα αντικαταθλιπτικά θεραπεύουν μια αληθινή καταθλιπτική διαταραχή ή απλώς αντιμετωπίζουν τα συμπτώματα συμπεριφοράς της άνοιας.

Για το λογο αυτο  διεξήχθει μια μεγάλη μελέτη παρατήρησης χρησιμοποιώντας δεδομένα από το Σουηδικό Μητρώο Άνοιας (SveDem) .

Η μελέτη παρακολούθησε 18.740 ασθενείς  με άνοια μεταξύ 2007 και 2018, παρακολουθώντας τη γνωστική τους λειτουργία σε μια μέση περίοδο 4,3 ετών. 

Οι ερευνητές εστίασαν σε ασθενείς στους οποίους συνταγογραφήθηκαν αντικαταθλιπτικά για πρώτη φορά έως και έξι μήνες πριν ή μετά τη διάγνωση της άνοιας.

Το Mini-Mental State Examination (MMSE), ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο εργαλείο που αξιολογεί τον προσανατολισμό, τη μνήμη και τη συνολική γνωστική ικανότητα, χρησιμοποιήθηκε για τη μέτρηση της γνωστικής έκπτωσης. 

Η ανάλυση συνέκρινε ασθενείς στους οποίους είχαν συνταγογραφηθεί αντικαταθλιπτικά με αυτούς που δεν είχαν συνταγογραφηθεί, παρακολουθώντας τις αλλαγές στις βαθμολογίες MMSE με την πάροδο του χρόνου. 

Οι ερευνητές εξέτασαν επίσης διαφορές μεταξύ συγκεκριμένων τύπων αντικαταθλιπτικών και την επίδραση των επιπέδων δοσολογίας στη γνωστική έκπτωση.

Η χρήση αντικαταθλιπτικών συνδέεται με ταχύτερη γνωστική έκπτωση στην άνοια

Ετσι παρατηρηθηκαν μεγάλες διαφορές στον τρόπο με τον οποίο διάφορα αντικαταθλιπτικά επηρέασαν τη γνωστική λειτουργία. 

Η εσιταλοπράμη, ένας ευρέως χρησιμοποιούμενος SSRI, συσχετίστηκε με την πιο γρήγορη γνωστική έκπτωση. 

Οι ασθενείς παρουσίασαν πτώση 0,76 σημείων MMSE ετησίως – μια πιο απότομη πτώση από οποιοδήποτε άλλο αντικαταθλιπτικό που περιλαμβάνεται στη μελέτη.

Η σιταλοπράμη και η σερτραλίνη συνέβαλαν επίσης στη γνωστική έκπτωση αλλά με βραδύτερους ρυθμούς από την εσιταλοπράμη. 

Η μιρταζαπίνη, ένα αντικαταθλιπτικό μη SSRI, είχε ηπιότερη επίδραση στη γνωστική λειτουργία σε σύγκριση με τους SSRI.

Επιπλέον, υψηλότερες δόσεις SSRI συνδέθηκαν με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρής άνοιας, καταγμάτων και θνησιμότητας, εγείροντας περαιτέρω ανησυχίες σχετικά με τη μακροχρόνια χρήση τους σε ασθενείς με άνοια.

Η μελέτη παρατήρησε επίσης ότι οι άνδρες που έπαιρναν αντικαταθλιπτικά παρουσίασαν ταχύτερη γνωστική έκπτωση από τις γυναίκες.

Γιατί η εσιταλοπράμη, η σιταλοπράμη και η σερτραλίνη επηρεάζουν διαφορετικά τη γνωστική λειτουργία;

Οι ποικίλες επιδράσεις των αντικαταθλιπτικών στη γνωστική λειτουργία θα μπορούσαν να αποδοθούν σε διαφορές στους μηχανισμούς δράσης τους.

Οι SSRIs όπως η εσιταλοπράμη, η σιταλοπράμη και η σερτραλίνη αυξάνουν τα επίπεδα σεροτονίνης στον εγκέφαλο, αλλά μπορεί επίσης να παρεμβαίνουν σε άλλα συστήματα νευροδιαβιβαστών που εμπλέκονται στη γνωστική λειτουργία, όπως η ακετυλοχολίνη. 

Ορισμένοι SSRI έχουν ήπιες αντιχολινεργικές επιδράσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να συμβάλουν περαιτέρω στη γνωστική εξασθένηση - ιδιαίτερα σε καταστάσεις όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ, όπου υπάρχουν ήδη χολινεργικά ελλείμματα.

Η ακετυλοχολίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής στον εγκέφαλο και το νευρικό σύστημα που παίζει βασικό ρόλο στη μνήμη, τη μάθηση και τον έλεγχο των μυών. 

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη γνωστική λειτουργία και μια ανεπάρκεια συνδέεται με καταστάσεις όπως το Αλτσχάιμερ.

Η μιρταζαπίνη Remeron δρα αναστέλλοντας ορισμένους υποδοχείς σεροτονίνης και ισταμίνης, γεγονός που μπορεί να εξηγήσει τη λιγότερο επιβλαβή επίδρασή της στη γνωστική έκπτωση.

Προχωρώντας προς την εξατομικευμένη θεραπεία

Ενώ η θεραπεία της κατάθλιψης σε ασθενείς με άνοια είναι σημαντική για την ευημερία και την ποιότητα ζωής τους, τα στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένα αντικαταθλιπτικά μπορεί να επιταχύνουν τη γνωστική έκπτωση περισσότερο από άλλα.

Μία από τις βασικές αβεβαιότητες σε αυτή τη μελέτη είναι εάν η γνωστική έκπτωση που παρατηρείται προκαλείται από 

τα ίδια τα αντικαταθλιπτικά ή από 

τα υποκείμενα καταθλιπτικά συμπτώματα. 

Η κατάθλιψη είναι γνωστό ότι συμβάλλει στη γνωστική εξασθένηση και σε ορισμένες περιπτώσεις, συμπτώματα που μοιάζουν με την κατάθλιψη μπορεί στην πραγματικότητα να αποτελούν μέρος της εξέλιξης της άνοιας και όχι μια ξεχωριστή διαταραχή. 

Αυτό καθιστά δύσκολο τον πλήρη διαχωρισμό των επιπτώσεων της νόσου από τις επιπτώσεις της φαρμακευτικής αγωγής.

Για να βελτιώσει τις στρατηγικές θεραπείας, η ομάδα στοχεύει τώρα να εντοπίσει υποομάδες ασθενών που μπορεί να ανταποκριθούν καλύτερα ή χειρότερα σε ορισμένα αντικαταθλιπτικά. 

Μελλοντικές μελέτες θα διερευνήσουν εάν παράγοντες όπως ο τύπος της άνοιας, η σοβαρότητα της νόσου ή οι γενετικοί δείκτες μπορούν να βοηθήσουν στην πρόβλεψη των ασθενών που είναι πιο ευάλωτοι στη γνωστική έκπτωση που σχετίζεται με τα αντικαταθλιπτικά.