Σε μεγάλη διαδικτυακή έρευναCharacterizing Long COVID in an International Cohort: 7 Months of Symptoms and Their Impact | Research Gate με τη συμμετοχή 3.762 εθελοντών αναφέρθηκαν συνολικά 205 διαφορετικά συμπτώματα, 66 εκ των οποίων εντοπίζονται ακόμη και επτά μήνες μετά.
Τα συμπτώματα που επιμένουν μετά τον έκτο μήνα είναι:
- Κόπωση (77,7%)
- Κακουχία μετά από άσκηση (72,2%)
- Γνωστική δυσλειτουργία (55,4%).
Οι περισσότεροι μάλιστα υποφέρουν από περισσότερα του ενός συμπτώματα.
Το 44% των συμμετεχόντων σε ιταλική μελέτη αναφέρουν επιδείνωση στην ποιότητα ζωής τους, καθώς περισσότεροι από τους μισούς εμφάνιζαν τρία ή περισσότερα συμπτώματαPersistent Symptoms in Patients After Acute COVID-19 | JAMA Network.
Ένα από τα πολλά συμπτώματα που μελετούν οι επιστήμονες είναι και η στυτική δυσλειτουργία. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτηCOVID-19 Endothelial Dysfunction Can Cause Erectile Dysfunction: Histopathological, Immunohistochemical, and Ultrastructural Study of the Human Penis | Τhe World Journal of Men's Health που δημοσιεύτηκε στο Andrology, όσοι ανέρρωσαν από Covid-19 έχουν έως και 5,6 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν στυτική δυσλειτουργία μέσα στους πρώτους μήνες από τη μόλυνσή τους. Οι επιστήμονες που τη συνυπογράφουν υποδεικνύουν ως υπαίτιο τη δυσλειτουργία των ενδοθηλιακών κυττάρων που διαπιστωμένα προκαλεί η νόσος.
Η μελέτη αποδεικνύει επίσης την παρουσία του κορονοϊού στο πέος για μεγάλο διάστημα μετά την αρχική μόλυνση.
Τις σοβαρότερες μακροχρόνιες επιπτώσειςPost-acute COVID-19 syndrome | nature medicineαντιμετωπίζουν ασθενείς που νοσηλεύτηκαν ή και διασωληνώθηκαν και απαιτούν αποκατάσταση και πολύμηνη παρακολούθησηCovid Symptom Study.
Στις βαρύτερες περιπτώσεις αναφέρονται καρδιακά, αναπνευστικά, νευρολογικά, αιματολογικά και νεφρικά προβλήματα που δεν υπήρχαν πριν τη νόσηση.
Νοσηλεύτηκα έναν μήνα σε ΜΕΘ τον περασμένο Απρίλιο, και ακόμη μπαινοβγαίνω στα νοσοκομεία λέει o 43χρονος Στέφανος.
Το βασικότερο σύμπτωμα που αντιμετωπίζω είναι οι ταχυκαρδίες, που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά λέει.
Αρκετοί ασθενείς όμως που νόσησαν ελαφρύτερα, αναφέρουν από μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα τουλάχιστον τέσσερις εβδομάδες ή και αρκετούς μήνες μετά την ανάρρωσή τους.
Από βρετανική μελέτηPostdischarge symptoms and rehabilitation needs in survivors of COVID-19 infection: A cross-sectional evaluation | Journal of Medical Virology που εστίασε σε όσους νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ, προκύπτει ότι η συντριπτική πλειονότητα 72% ανέφερε αίσθημα κόπωσης που δεν είχε προ νόσησης, ενώ σε όσους νοσηλεύτηκαν σε απλή κλίνη, το ποσοστό φτάνει στο 60,3%.
Αντίστοιχα, δύσπνοια αναφέρει το 65,6% όσων νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ, έναντι 42,6% στους εκτός, ενώ η ψυχολογική δυσφορία φτάνει στο 46,9% στην ομάδα ΜΕΘ και στο 23,5% στην ομάδα εκτός ΜΕΘ.
Φαίνεται λοιπόν ότι η Long Covid δεν κάνει διακρίσεις, αλλά και από νεότερη προδημοσιευμένη μελέτηPopulation-based estimates of post-acute sequelae of SARS-CoV-2 infection (PASC) prevalence and characteristics: A cross-sectional study | medRχiv προκύπτει ότι όσοι νοσηλεύτηκαν αντιμετωπίζουν υψηλότερο κίνδυνο κατά περίπου 40%, σε σύγκριση με όσους ανέρρωσαν στο σπίτι.
Ενας στους τρεις πάντως που ανέφερε ήπια συμπτώματα κατά την κατ’ οίκον ανάρρωση, εμφάνισε συμπτώματα έως και 30 και 60 ημέρες μετά την ανάρρωση .
Tο 58% όσων υποφέρουν από Long Covid είναι γυναίκες, ενώ το 68% είναι ηλικίας άνω των 45 ετών. Άξιο αναφοράς είναι ότι το χαμηλό εισόδημα συσχετίζεται με την πιθανότητα εμφάνισης Long Covid.
Ένα ακόμη σύμπτωμα που μας ανέφερε είναι η παροσμία. Υπάρχουν συγκεκριμένες οσμές που της ήταν ευχάριστες και πλέον την ενοχλούν.
Από νέα μελέτηPersistent COVID-19 symptoms are highly prevalent 6 months after hospitalization: results from a large prospective cohort | Clinical Microbiology and Infection προκύπτει ότι το ένα τέταρτο των ατόμων που νοσηλεύτηκαν συνέχιζε να υποφέρει από τρία ή περισσότερα επίμονα συμπτώματα ακόμη και έξι μήνες αργότερα.
Το 29% εξ αυτών δεν έχουν επιστρέψει ακόμη στην εργασία τους. Επίσης, το 68% ανέφεραν τουλάχιστον ένα σύμπτωμα τον τρίτο και τον έκτο μήνα μετά την ανάρρωσή τους με συνηθέστερα την κόπωση, τη δύσπνοια, και τον πόνο στις αρθρώσεις
Σε μία από τις αναλυτικότερες επισκοπήσειςHigh-dimensional characterization of post-acute sequelae of COVID-19 | Natureσχετικών δεδομένων στις ΗΠΑ με τη συμμετοχή 70.000 ασθενών, καταδεικνύεται ότι μετά τις πρώτες 30 ημέρες από τη λοίμωξη, τα άτομα που ανέρρωσαν από Covid-19 παρουσιάζουν υψηλότερο κίνδυνο θανάτου.
Σημαντική είναι επίσης η αυξημένη χρήση φαρμάκων οπιοειδών και μη οπιοειδή αναλγητικών, αντικαταθλιπτικών, αγχολυτικών, αντιυπερτασικών .
Οι μακροχρόνιες επιπλοκές αφορούνVoices of long Covid: ‘We are the people that never recovered’ – video | The Guardian ακόμη και όσους πέρασαν τη νόσο ολιγοσυμπτωματικά ή ακόμη και ασυμπτωματικά.
Το 35% των παιδιών που νόσησε ανέφερε ένα ή δύο συμπτώματα έως και πέντε μήνες μετά την ανάρρωση, ενώ το 22,5% υπέφερε από τρία ή περισσότερα συμπτώματα, σύμφωνα με ιταλική μελέτηPreliminary Evidence on Long COVID in children | medRχiv.
Τα συμπεράσματα αντίστοιχης βρετανική έρευναςUpdate on long COVID prevalence estimate | gov.uk αναφέρουν ότι το 13% των παιδιών κάτω των 11 ετών και περίπου το 15% των εφήβων 12-16 ετών ανέφεραν τουλάχιστον ένα σύμπτωμα πέντε εβδομάδες μετά την επιβεβαιωμένη μόλυνση με Covid-19.
Σε ισραηλινή μελέτηPost-COVID: ‘It is heartbreaking to watch your child suffer’ | The Jerusalem Post σημειώνεται ότι το 10-30% των παιδιών που νόσησαν από Covid-19 υποφέρουν από μακροχρόνια συμπτώματα, ενώ σε άλλη προδημοσιευμένη μελέτηRisk factors for long covid in previously hospitalised children using the ISARIC Global follow-up protocol: A prospective cohort study | medRχiv το 24% των παιδιών που μελετήθηκαν είχε επίμονα συμπτώματα επτά έως εννέα μήνες μετά το εξιτήριο από το νοσοκομείο.
Τα συμπτώματα που ανέφεραν οι γονείς τους ήταν η κόπωση (10%) και οι διαταραχές του ύπνου (7%), ενώ τα συμπτώματα είναι συχνότερα σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας.
Αν και οι ειδικοί τονίζουν ότι η πιθανότητα εμφάνισης χρόνιας νόσου στα παιδιά είναι σπάνια, επισημαίνουν ότι δεν είναι και απίθανη. Διαχωρίζουν πάντως τη μακρά ή χρόνια Covid από το πολυσυστηματικό υπερφλεγμονώδες σύνδρομο (MIS-C) μετά από Covid-19, το οποίο παρουσιάζεται σε ορισμένα παιδιά και εφήβουςCovid-19 και παιδιά: Κίνδυνοι, συμπτώματα και το περιβόητο υπερφλεγμονώδες σύνδρομο.
Σε κάθε περίπτωση πάντως συστήνεταιLong COVID in children: what parents and teachers need to know | The Conversationεγρήγορση γονιών και εκπαιδευτικών για ύποπτα συμπτώματα, ακόμη και μήνες μετά την ανάρρωση.
Αρκετοί αναρρώσαντες έχουν αντιμετωπίσει σοβαρές επιπλοκές που συνδέονται με το καρδιαγγειακό. Μεταξύ των συχνότερων επιπλοκών που καταγράφονται είναι η μυοκαρδίτιδα, η περικαρδίτιδα, ενώ έχουν καταγραφεί και εμφράγματα του μυοκαρδίου, αρκετές εβδομάδες ή και μήνες μετά τη λοίμωξη. Στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρονται θρομβοεμβολικά και ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια.
Θωρακικός πόνος αναφέρθηκεFollow-up of adults with noncritical COVID-19 two months after symptom onset | Clin Microbiol Infect. σε έως και το 20% των επιζώντων της Covid-19 μετά από 60 ημέρες παρακολούθησης, ενώ το διαρκές αίσθημα παλμών αναφέρθηκε και στο 9% των αναρρωσάντων, έξι μήνες μετά τη νόσηση.
Έχει εξάλλου παρατηρηθείCharacterization of the Inflammatory Response to Severe COVID-19 Illness | ATS Journals αυξημένη πενταπλάσια έως εξαπλάσια συχνότητα καρδιομυοπάθειας κατά τη διάρκεια της πανδημίας σε σύγκριση με τις προπανδημικές περιόδους, ενώ φλεγμονή του μυοκαρδίου εντοπίζεται σε ρυθμούς κατά 60% αυξημένους, ακόμη και δύο μήνες μετά την αρχική διάγνωση.
Από μία γερμανική μελέτηOutcomes of Cardiovascular Magnetic Resonance Imaging in Patients Recently Recovered From Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) | JAMA Network προκύπτει ότι το 78% εμφανίζει καρδιαγγειακά προβλήματα δύο έως τρεις μήνες μετά την ανάρρωση.
Το ανησυχητικό εύρημα που προκύπτει από μία άλλη μελέτηCardiovascular Magnetic Resonance Findings in Competitive Athletes Recovering From COVID-19 Infection | JAMA Cardiology 26 αθλητών κολεγίων, οι οποίοι είχαν ασυμπτωματική ή ήπια λοίμωξη, είναι ότι το 15% των συμμετεχόντων διαγνώστηκε με συμπτώματα μυοκαρδίτιδας, ενώ αλλοιώσεις στον καρδιακό μυ καταγράφηκαν σε άνω του 30% των συμμετεχόντων.
H 34χρονη Κατερίνα ήταν ένα από τα πρώτα κρούσματα της νόσου, τον Μάρτιο του 2020. Το πέρασα στο πόδι λέει Ένα ελαφρύ αίσθημα κόπωσης και δέκατα για δύο ημέρες.
Ένα αναβράζον χάπι παρακεταμόλης ήταν αρκετό για να καμφθούν τα συμπτώματα. Νόμιζα ότι ξεμπέρδεψα. Μέχρι που δύο εβδομάδες μετά άρχισε το μαρτύριο λέει χαρακτηριστικά.
Έκτοτε και για τουλάχιστον επτά-οκτώ μήνες, η Κατερίνα βίωνε ένα πρωτόγνωρο αίσθημα κόπωσης, και παράλληλα δυσγευσία.
Ό,τι κι αν έτρωγα μου φαινόταν ίδιο.
Είτε κοτόπουλο, είτε μπρόκολο, είτε σοκολάτα, η μοναδική διαφορά ήταν στην υφή.
Όπως η ίδια αναγνωρίζει, η λέξη μαρτύριο είναι καταχρηστική καθώς τα συμπτώματά της ήταν μηδαμινά μπροστά σε αυτά που ταλαιπωρούν άλλους αναρρώσαντες, αλλά μετά από τόσο διάστημα που την ταλαιπωρούσαν, ήταν αφάνταστα ενοχλητικά. Νομίζω ότι πέρασαν σταδιακά, χωρίς να λάβω ουσιαστική βοήθεια από τους γιατρούς που απευθύνθηκα μας λέει επισημαίνοντας ότι η αίσθηση της γεύσης της δεν έχει επανέλθει πλήρως.
H ανοσμία και αγευσία είναι από τα πλέον χαρακτηριστικά συμπτώματαPotential Neurologic Manifestations of COVID-19 | Neurology Clinical Practice της χρόνιας Covid, τα οποία συνοδεύουν πολλούς επιζήσαντες, αρκετούς μήνες μετά την ανάρρωσή τους.
Δεν είναι βέβαια οι μοναδικές νευρολογικές και νευροψυχιατρικές συνέπειες της νόσου – στις συχνότερα καταγεγραμμένες συγκαταλέγονται ο πονοκέφαλος, η ζάλη, η ανορεξία, οι μυαλγίες, αλλά και πολύ πιο απειλητικές για τη ζωή όπως η μηνιγγοεγκεφαλίτιδα, η εγκεφαλική αιμορραγία, το σύνδρομο Guillain-Barré κ.ά.
Ιταλοί επιστήμονες ανέδειξανAnxiety and depression in COVID-19 survivors: Role of inflammatory and clinical predictors | CAS ένα ελάχιστα φωτισμένο φαινόμενο:
Το 56% των ασθενών που συμμετείχαν στη μελέτη, έναν μήνα και πλέον μετά την ανάρρωσή τους, ανάφερε κάποιο ψυχοπαθολογικό σύμπτωμα.
Το 42% ανέφερανAnxiety and depression in COVID-19 survivors: Role of inflammatory and clinical predictors | CAS αγχώδη διαταραχή, το 40% αϋπνία, το 31% κατάθλιψη και το 28% μετα-τραυματική διαταραχή.
Οι γυναίκες υπέφεραν περισσότερο τόσο από άγχος όσο και από την κατάθλιψη, ενώ οι ασθενείς με προηγούμενη ψυχιατρική διάγνωση είχαν σαφώς αυξημένες πιθανότητες για υποτροπή.
Από αμερικανική μελέτηBidirectional associations between COVID-19 and psychiatric disorder: retrospective cohort studies of 62 354 COVID-19 cases in the USA | PubMed προέκυψε ότι το 5,8% των νοσηλευομένων που δεν είχαν ιστορικό, εκδήλωσε κατά τη διάρκεια της Long Covid κάποια ψυχιατρική νόσο.
Μία άλλη μελέτη κοόρτης6-month neurological and psychiatric outcomes in 236 379 survivors of COVID-19: a retrospective cohort study using electronic health records | The Lancet Psychiatry που ανέλυσε τα ιατρικά δεδομένα 236.379 ασθενών που είχαν διαγνωστεί με Covid-19, κατέδειξε πως ένας στους τρεις (33,62%) διαγνώστηκε με κάποια νευρολογική ή ψυχιατρική πάθηση.
Το 12,8% εξ αυτών μάλιστα, διαγνώστηκε για πρώτη φορά. Το ποσοστό ήταν υψηλότερο μεταξύ όσων νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ (46,42%).
Μεταξύ των συνηθέστερων συμπτωμάτων που αναφέρονταν είναι οι διαταραχές άγχους (17%) και η ψυχωτική διαταραχή (1,4% στο σύνολο και 2,7% σε όσους νοσηλεύτηκαν για ΜΕΘ).
Σε μικρότερα ποσοστά, αλλά σημαντικά υψηλότερα σε σύγκριση με την εποχική γρίπη και άλλα λοιμώδη νοσήματα, αναφέρονταιLong Term Neurological Complications of COVID-19 | Society of Critical Care Medicine άλλες νευρολογικής φύσης παθήσεις, όπως η ενδοκρανιακή αιμορραγία, το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, ο παρκινσονισμός, και η άνοια.
Εσχάτως γίνεται πολύς λόγος για τη σπανιότατη πιθανότητα θρομβώσεων, ως ανεπιθύμητη ενέργεια εμβολίων που βασίζονται σε αδενοϊούς. Από την παρελκυστική συζήτηση όμως απουσιάζει η σαφώς σοβαρότερη και πιθανότερη απειλή από θρομβώσεις όσων νοσούν από Covid-19 – τόσο κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης 15-20% όσων νοσηλεύονται υποφέρουν από θρομβώσεις, συχνά ασυμπτωματικές, όσο και εβδομάδες ή μήνες αργότερα.
Από ανάλυση σχετικών μελετών Postdischarge thrombosis and hemorrhage in patients with COVID-19 | PubMed.govπροκύπτει ότι περίπου ένας στους 20 ασθενείς κινδυνεύει με θρόμβωση μετά την ανάρρωσή του.
Το 2,5% των ασθενών που μελετήθηκαν στις ΗΠΑ υπέστησαν θρομβωτικό επεισόδιο κατά μέσο όρο 23 ημέρες μετά το εξιτήριο, ενώ το 3,7% εμφάνισε αιμορραγία έως και 30 ημέρες μετά την ανάρρωση.
Οι ειδικοί συστήνουνExtended prophylaxis for venous thromboembolism after hospitalization for medical illness: A trial sequential and cumulative meta-analysis | CAS ιδιαίτερη προσοχή και επικοινωνία με τους γιατρούς σε περίπτωση ύποπτων συμπτωμάτων.
Επιζήσαντες της Covid εμφάνισαν ακόμα σε δυσανάλογα ποσοστά διαβήτη, εβδομάδες ή ακόμη και μήνες μετά την ανάρρωσή τους.
Οι επιστήμονες δεν έχουν προς το παρόν καταλήξειNewly diagnosed diabetes mellitus, DKA, and COVID-19: Causality or coincidence? A report of three cases | Journal of Medical Virology στα ακριβή αίτια του φαινομένου, ούτε αν πρόκειται για ασθενείς με αδιάγνωστη νόσο, αλλά πλέον συστήνεταιDoctors probe whether COVID-19 is causing diabetes | Reuters στους αναρρώσαντες να παρακολουθούν τις τιμές του ζαχάρου τους.
Εξίσου ανεξήγητηSARS-COV-2 as a trigger for autoimmune disease: report of two cases of Graves' disease after COVID-19 | PubMed.gov είναι η εμφάνιση υποξείας θυρεοειδίτιδας και αυτοάνοσων νοσημάτων όπως το Hashimoto ή η νόσος του Graves.
Οι ειδικοί δεν έχουν ακόμη καταλήξει στις ακριβείς αιτίες του φαινομένου, αλλά άπαντες σχεδόν συναινούν ότι είναι πολυπαραγοντικό.
Μία πιθανή ερμηνεία σχετίζεται με τις βλάβες και ανεπάρκειες που προκαλεί ο ιός σε διάφορα όργανα του σώματος.
Μία επίσης βάσιμη εικασίαEvolution of antibody immunity to SARS-CoV-2 | Nature είναι ότι ο ιός συνεχίζει να κρύβεται σε διάφορα όργανα του σώματος, και παραμονεύει ώστε να επιτεθεί παρότι δεν ανιχνεύεται στα διαγνωστικά τεστ. Μπορεί να πρόκειται ακόμη και για ίχνη του ιού, όπως το RNA του. Πιθανότατα αυτό εξηγεί τα καρδιαγγειακά, νευρολογικά ή γαστρεντερικά προβλήματα.
Οι ειδικοί πλέον μελετούν τη Long Covid υπό το πρίσμα της πολυσυστηματικής αυτοάνοσης διαταραχής.
Προσπαθούν δηλαδή να διερευνήσουν αν η αντίδραση του ανοσοποιητικούRogue antibodies could be driving severe COVID-19 | Nature είναι μία ετεροχρονισμένη προσπάθεια να αμυνθεί στον εισβολέα, ακόμη κι όταν αυτός έχει φύγει από τον οργανισμό. Τα αντισώματα δηλαδή επιτίθενται σε όργανα του σώματος.
Αν και απαιτούνται περαιτέρω μελέτες και μακροπρόθεσμη παρακολούθηση των ασθενών, οι πρώτες σχετικές έρευνες καταδεικνύουνWhy Vaccines May Be Helping Some With Long COVID | YaleMedicine ότι μία έστω δόση του εμβολίου κατά της Covid-19, είναι αρκετή για να αμβλυνθούν ή ακόμη και να εξαφανιστούν τα συμπτώματα της χρόνιας Covid.
Από νεότερη σχετική μελέτη που διεξήχθη με πρωτοβουλία της οργάνωσης Long COVID SOSLongCovidSOSπροέκυψαν ακόμη πιο ενθαρρυντικά ευρήματα. Το 56,7% των συμμετεχόντων παρουσίασε συνολική βελτίωση στα συνηθέστερα συμπτώματα της χρόνιας Covid μετά τον εμβολιασμό, το 24,6% ανέφερε ότι τα συμπτώματα παρέμειναν αμετάβλητα, ενώ το 18,7% έκανε λόγο για επιδείνωση των συμπτωμάτων.
Αξιοσημείωτη είναι η βελτίωση των συμπτωμάτων σε όσους έλαβαν εμβόλια mRNA σε σύγκριση με όσους έλαβαν εμβόλιο αδενοϊού.
Ειδικά για το εμβόλιο της Moderna καταγράφηκαν σημαντικά αυξημένες πιθανότητες βελτίωσης συμπτωμάτων όπως η κόπωση, η εγκεφαλική ομίχλη, ο μυϊκός πόνος, και λιγότερες πιθανότητες για επιδείνωση.
Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι συνέπειεςLong Covid Supportτου συνδρόμου, απαιτούνται διεπιστημονικές προσεγγίσεις και παρακολούθηση του εκάστοτε ασθενούς από πνευμονολόγο, καρδιολόγο, νευρολόγο, αιματολόγο, και ενδεχομένως ψυχίατρο, οφθαλμίατρο και δερματολόγο.
Και βέβαια εξατομικευμένη παρακολούθηση και αποκατάσταση, την οποία ζητούν ασθενείς, συγγενείς, γιατροί και ερευνητές.
Τα συστήματα υγείας ανά τον κόσμο οφείλουν να προσαρμοστούνCould Covid lead to a lifetime of auto-immune disease? | Technology Review στις νέες συνθήκες που επιβάλλει βίαια η πανδημία του SARS CoV-2, και η προοπτική διαχείρισης μεγάλου τμήματος του πληθυσμού με χρόνια προβλήματα υγείας ή και αναπηρίες.
Παράλληλα είναι επιβεβλημένη η ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδαςManagement of post-acute covid-19 in primary care | thebmj ούτως ώστε να προλαμβάνεταιManaging the long term effects of covid-19: summary of NICE, SIGN, and RCGP rapid guideline | thebmj αλλά και να καταγράφεται το φαινόμενο εγκαίρως, ενώ κρίνεται επιβεβλημένη η ενημέρωση όλων των ιατρών.
Αντίστοιχη εγρήγορση βέβαια, θα πρέπει να υπάρχει και σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, καθώς οι επιπτώσεις της Long Covid θα είναι ανυπολόγιστες τα επόμενα χρόνια.
Είναι επίσης προφανές ότι ένα φαινόμενο με τόσο μεγάλο εύρος και δυνητικά θύματα εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο, έχει και κοινωνικο οικονομικές συνέπειες, ενώ συνεπάγεται και σημαντική επιβάρυνση των συστημάτων υγείας. Σύμφωνα με προδημοσιευμένη μελέτηCharacterizing Long COVID in an International Cohort: 7 Months of Symptoms and Their Impact | Research Gate χιλιάδων ασθενών που πάσχουν από Long Covid, το 45,2% ανέφερε ότι εργάζεται πλέον με μειωμένο ωράριο συγκριτικά με το διάστημα πριν νοσήσει, ενώ το 22,3% δεν εργάζονταν κατά τη στιγμή της έρευνας λόγω της κατάστασης της υγείας τους.
Κέντρα αποκατάστασης και διαχείρισης των ασθενών ιδρύονται διεθνώς πρώτο το Mount SinaiMount Sinai Announces First-of-its-Kind Center For Post-COVID Care, ενώ και στην Ελλάδα λειτουργούν μονάδες και ιατρεία παρακολούθησης ασθενών στο Σωτηρία, το Λαϊκό, το Γ.Ν. Παπαγεωργίου . Προς το παρόν οι γιατροί και οι ειδικοί ερευνητές δεν έχουν καταλήξει με βεβαιότητα στις αιτίες του συνδρόμου, ούτε βέβαια στο πώς μπορούν να προλάβουν την εκδήλωσή του.
Παρότι οι θεραπείες βελτιώνονται διαρκώς, ακόμη και για δυσεξήγητα φαινόμενα, όπως η εγκεφαλική ομίχληThe Way Out of Brain Fog | The Atlantic, δεν είναι διασφαλισμένη η άμβλυνση όλων των συμπτωμάτων.
Επομένως, συμβουλεύουν όσους θέλουν να αποφύγουν τη Long Covid, να αποφύγουν τη λοίμωξη από Covid-19.
Πώς μπορεί να γίνει αυτό;
Μα με τον εμβολιασμό.
Οι υπόλοιποι, συμπεριλαμβανομένων των ανηλίκων, θα πρέπει να συνεχίσουν να τηρούν όλα τα μέτρα προστασίας, όπως η τήρηση φυσικών αποστάσεων, η χρήση μάσκας, η σχολαστική υγιεινή των χεριών.
Χαιρετε
