ΕΙΜΑΣΤΕ ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΑ ΟΝΤΑ..ΠΑΕΙ ΤΕΛΕΙΩΣΕ

 

Όταν καταπνίγουμε τα συναισθήματά μας, αυτά βρίσκουν άλλη διέξοδο και  κάνουν αισθητή την παρουσία τους, αυτη τη φορα..μέσω σωματικών ενοχλήσεων τις οποίες δύσκολα  αγνοουμε.

Ενας πόνος στην κοιλιά, δύσπνοια,  τρέμουλο ταχυκαρδία είναι απολύτως αληθινά. 

Μας κάνουν να διπλωνόμαστε , μας τρομάζουν, δυσκολεύουν τη ζωή. 

Πρόκειται για συμπτώματα που προκαλούν δυσφορία και γίνονται αιτία επισκέψεων σε γιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων.

Συχνά, το αίτιο που τα προκαλεί δεν εντοπίζεται ούτε στην κοιλιά ούτε στους πνεύμονες ούτε στα χέρια ή την καρδιά. 

Όλες οι εξετάσεις βγαίνουν καθαρές. Ο παθολόγος, ο καρδιολόγος, ο γαστρεντερολόγος  πνευμονολόγος δεν εντοπίζουν παθολογικά αίτια που να εξηγούν αυτά τα συμπτώματα. 

Τότε τι μπορεί να φταίει; 

Είναι ψυχολογικα,  

ακούμε απ τον γιατρό  

Ο όρος ψυχοσωματικό, ωστόσο, περιγράφει με μεγαλύτερη ακρίβεια αυτό που μας συμβαίνει. 

Όχι, δεν είμαστε κατά φαντασίαν ασθενείς. Είμαστε δεκτες μηνύματος που στέλνει το ίδιο μας το σώμα για να στρέψει την προσοχή σε κάποια συναισθηματική εκκρεμότητα 

την οποία έχουμε απωθήσει και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο βρίσκει έναν άλλον τρόπο να κάνει την εμφάνισή της.

Τα συναισθήματά επηρεάζουν κάθε κύτταρο του σώματός και όχι μόνο τις σκέψεις και τη διάθεσή μας. 

Όλοι έχουμε νιώσει το σώμα βαρύ όταν είμαστε στενοχωρημένοι ή έχουμε αισθανθεί την καρδιά να χτυπά τρελά και το στομάχι να δένεται κόμπος όταν έχουμε στρες. 

Πρόκειται για απλά παραδείγματα του πώς η ψυχική  κατάσταση επηρεάζει το σώμα μας.

Απ την άλλη μεριά και η κατάσταση του σώματός επηρεάζει την ψυχική μας διάθεση. 

Όταν είμαστε άρρωστοι, πέφτει η διάθεσή μας, γεγονός που με τη σειρά του μπορεί να χειροτερέψει την πορεία της νόσου, προκαλώντας έναν φαύλο κύκλο όπου ο ψυχολογικός παράγοντας μπορεί να οδηγήσει στην επιδείνωση μιας ασθένειας ή ακόμη και να παρεμποδίσει την ομαλή εξέλιξη μιας θεραπείας και την ανταπόκριση του ασθενούς σε αυτήν. Επομένως,  σώμα και  ψυχή δεν αποτελούν ανεξάρτητες οντότητες, αλλά βρισκονται , σε μια διαρκή αλληλεπίδραση.

Η συναισθηματική κατάσταση μπορεί να επηρεάσει και τις ορμόνες μας. 

Οι σκέψεις επιφέρουν μεταβολές στη χημεία του σώματος – στους νευροδιαβιβαστές, στις ορμόνες, και στον τόνο αγγείων και των μυών. 

Οι ορμονικές αυτές μεταβολές με τη σειρά τους επιδρουν στις λειτουργίες του σώματος, επηρεάζοντας ακόμη και την ευπάθεια του ανοσου συστήματος. 

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ορμόνη προλακτίνη, οι υψηλές τιμές της οποίας επιδρούν αρνητικά στη γυναικεία γονιμότητα, η οποία με τη σειρά της επηρεάζεται από το στρες.

Στις περιπτώσεις που ο ψυχολογικός παράγοντας συμβάλλει σημαντικά έως και αποκλειστικά στην εκδήλωση σωματικών συμπτωμάτων, τα συμπτώματα αυτά θεωρούνται ψυχοσωματικά. 

Με άλλα λόγια, πρόκειται για ενοχλήσεις η αιτία των οποίων είναι είτε αποκλειστικά είτε εν μέρει ψυχολογική.

Τα συνηθέστερα ψυχοσωματικά συμπτώματα αφορούν ημικρανίες,  προβλήματα στο στομάχι και το έντερο 

(με πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου), 

τις δερματικές ενοχλήσεις 

(έκζεμα, επίμονος κνησμός, ερυθρότητα του δέρματος, σπυράκια) 

και το καρδιαγγειακό  σύστημα 

(ταχυκαρδίες, έκτακτες συστολές, αύξηση της αρτηριακής πίεσης). 

Οι ψυχοσωματικές ενοχλήσεις μπορεί να παρουσιαστούν ακόμη και σε μικρή ηλικία. 

Τα παιδιά που βιώνουν έντονο στρες ή θλίψη μπορεί να έχουν ενούρηση κατά τη διάρκεια της νύχτας, δυσκολία στον ύπνο, καθώς και εφιάλτες.

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ο ψυχολογικός παράγοντας μπορεί να συμβάλλει άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο στην εμφάνιση ή την επιδείνωση σοβαρών ασθενειών, όπως τα καρδιαγγειακά, 

τα αυτοάνοσα 

(λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα), ακόμη και ο καρκίνος. 

Τονίζουν, βέβαια, ότι στην περίπτωση αυτών των νόσων η ψυχική φόρτιση δεν θεωρείται ο αποκλειστικός υπεύθυνος. 

Η κληρονομικότητα, η προδιάθεση του ατόμου και ο τρόπος ζωής αποτελούν πολύ σημαντικούς παράγοντες στην εκδήλωση αυτών των νόσων.

Προσοχή στο στρες

Στρες έχουμε όλοι, όπως επίσης και περιόδους της ζωής μας όπου βρισκόμαστε σε κακή ψυχολογική κατάσταση και είμαστε θλιμμένοι. Σημασία όμως έχει ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε αυτές τις καταστάσεις. 

Το άγχος και η θλίψη πάντα θα μας συνοδεύουν. Ανήκουν στη φύση μας. Είναι σημαντικό όμως να τα διαχειριζόμαστε και όχι να τα αφήνουμε να μας καταδυναστεύουν. Ο κακός χειρισμός, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι αρκετοί άνθρωποι δεν έχουν μάθει να εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους, μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση ψυχοσωματικών συμπτωμάτων, από τα πιο απλά, όπως οι πονοκέφαλοι και η γαστρίτιδα, μέχρι πιο σοβαρές και απειλητικές για την υγεία νόσους.

Ενδεχομένως να πρόκειται για συσσωρευμένο άγχος ή θλίψη που τα κουβαλάμε πολλά χρόνια, μέχρις ότου ξεσπούν με τη μορφή ψυχοσωματικών συμπτωμάτων. Άλλες φορές πάλι βρισκόμαστε ξαφνικά αντιμέτωποι με καταστάσεις τις οποίες δεν έχουμε προετοιμαστεί για να διαχειριστούμε, όπως η ανεργία ή η απώλεια αγαπημένου προσώπου.

Πού χτυπούν τα ψυχοσωματικά

Μπορούν να εκδηλωθούν σε οποιοδήποτε σημείο ή όργανο του σώματος, γεγονός που εξαρτάται  από τη γενετική προδιάθεση και    την ευαισθησία κάθε ατόμου. 

Ωστόσο, τα συνήθη όργανα-στόχοι των ψυχοσωματικών ενοχλημάτων είναι:

Tο στομάχι: 

Διόλου τυχαία 

«μας κάθεται στο στομάχι» ή 

«δεν μπορούμε να χωνέψουμε» 

έναν άνθρωπο ή μια ιδέα.

Οι ψυχολογικοί παράγοντες θεωρείται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο σε πολλά γαστρεντερικά προβλήματα, όπως το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, η χρόνια γαστρίτιδα, η δυσκοιλιότητα, ακόμη και το έλκος.

-Οι πνεύμονες: 

Το αναπνευστικό θεωρείται ευάλωτο στις συναισθηματικές φορτίσεις. Έχει παρατηρηθεί ότι οι ασθματικοί συχνά παρουσιάζουν αναπνευστικές κρίσεις όταν βρίσκονται σε καταστάσεις στρες. 

Ακόμη και οι αλλεργίες έχει αποδειχθεί ότι επιδεινώνονται εξαιτίας του στρες.

– Η καρδιά: 

Πρόσφατα δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Circulation» έρευνα σύμφωνα με την οποία ο κίνδυνος εμφράγματος την πρώτη μέρα του πένθους για όσους έχουν χάσει ένα αγαπημένο τους πρόσωπο είναι 21 φορές υψηλότερος και παρότι μειώνεται όσο περνούν οι μέρες, παραμένει ιδιαίτερα υψηλός μέχρι το τέλος της πρώτης εβδομάδας. 

Πρόκειται για μια αδιάσειστη απόδειξη του πώς τα συναισθήματα μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία ζωτικών οργάνων, όπως η καρδιά.

-Το δέρμα: 

Εκτιμάται ότι οι 4 στους 10 ασθενείς που επισκέπτονται  δερματολόγο παρουσιάζουν κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής.

-Το κεφάλι: 

Οι πονοκέφαλοι και οι ζαλάδες είναι συνήθη ψυχοσωματικά ενοχλήματα (με δεδομένο ότι έχουν αποκλειστεί τα παθολογικά αίτια). 

Συχνά μάλιστα αποδίδονται σε έντονες συγκρούσεις, στο αίσθημα ματαίωσης, ακόμη και στην αδυναμία αποδοχής του ίδιου μας του εαυτού.

Οι ειδικοί εξηγούν ότι συχνά οι πάσχοντες από ψυχοσωματικά συμπτώματα προέρχονται από ένα οικογενειακό περιβάλλον όπου οι γονείς δεν εκφράζουν τα συναισθήματά τους, με συνέπεια τα παιδιά να μαθαίνουν αυτόν τον τρόπο συμπεριφοράς και να καταπνίγουν ό,τι νιώθουν ακόμη και ως ενήλικοι. Σ αυτές τις περιπτώσεις, συχνά παρουσιάζονται ψυχοσωματικά συμπτώματα, από τα οποία μάλιστα μπορεί να νοσούν περισσότερα από ένα μέλη της οικογένειας. 

Δεν αποκλείεται, δηλαδή, να πάσχουν από ημικρανίες ή από σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου η μητέρα και η κόρη σε μια οικογένεια. Από την άλλη μεριά, ωστόσο, ένας παράγοντας που δεν πρέπει να αγνοούμε είναι ότι όσον αφορά τις περιοχές (όργανα) όπου έχει ευαισθησία ο καθένας μας και στις οποίες θα σωματοποιηθεί το στρες, συχνά υπάρχει μια γενετική-κληρονομική βάση.

Διατηρώντας την ισορροπία

Η έκφραση των συναισθημάτων είναι το «κλειδί» της ψυχοσωματικής ισορροπίας. 

Όταν καταπνίγουμε τον θυμό, την οργή ή τη θλίψη, τότε αυτά είναι πολύ πιθανό να αναδυθούν με τη μορφή ενός σωματικού συμπτώματος.

Είναι σημαντικό να βλέπουμε τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις. 

Δεν είναι λίγες οι φορές που χάνουμε την ψυχραιμία μας και μεγαλοποιούμε τα ζητήματα που αντιμετωπίζουμε, γεγονός που δεν μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε τις καταστάσεις με δημιουργικό και αποτελεσματικό τρόπο.

Η σωματική άσκηση μπορεί να συμβάλλει στην αποφόρτιση από το στρες και στη βελτίωση της διάθεσης. Το ίδιο μπορούμε να επιτύχουμε και φροντίζοντας να εκπληρώσουμε έναν στόχο που έχουμε αφήσει σε εκκρεμότητα για μεγάλο χρονικό διάστημα ή βελτιώνοντας τη σχέση μας με ανθρώπους που είναι σημαντικοί στη ζωή μας.