ΠΑΓΚΡΕΑΣ..ΠΑΓΚΡΕΤΙΤΙΔΑ..

 

Η Παγκρεατίτιδα είναι οξεία ή χρόνια φλεγμονή του παγκρέατος. Τα οξέα επεισόδια τις περισσότερες φορές χαρακτηρίζονται από ισχυρό κοιλιακό άλγος, που ακτινοβολεί από το πάνω μέρος της κοιλίας ως την πλάτη….

Και μπορεί να προκαλέσουν από μετρίου βαθμού διόγκωση του παγκρέατος ως δυνητικά θανατηφόρα παγκρεατική ανεπάρκεια.

Η χρόνια παγκρεατίτιδα  περιλαμβάνει σειρά οξέων επεισοδίων που προκαλουν πόνο και ισως μόνιμη βλάβη των ιστών του παγκρέατος.

Η οξεία παγκρεατίτιδα είναι μια αυτοπεψία του αδένα και  των παρακείμενων οργάνων. 

Μπορεί να δωσει  νέκρωση, μόλυνση και ανεπάρκεια άλλων οργάνων. 

Το ποσοστό θνησιμότητας φτανει το 5 έως 10%.

Τα πεπτικά ένζυμα, σε φυσιολογικές συνθήκες είναι αδρανή Ενεργοποιούνται, μόνο για την πέψη των τροφών, όταν αυτες φθάσουν στο λεπτό έντερο. 

Σε περίπτωση  που το πάγκρεας φλεγμαίνει, ενεργοποιούνται 

ενώ βρίσκονται ακόμη μέσα σ αυτό και του «επιτίθενται», καταστρέφοντας το. 

Η κατάσταση αυτή μπορεί να είναι οξεία ή χρόνια.

Και οι δύο μορφές παγκρεατίτιδας μπορεί να έχουν σοβαρές επιπλοκές και να εξελιχθούν σε καταστάσεις απειλητικές για τη ζωή.

Η παγκρεατίτιδα μπορεί να εμφανισθεί σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας. Είναι εξαιρετικά σπάνια στα παιδιά, Η χρόνια μορφή της είναι συχνή στους άνδρες λόγω  αλκοόλ .

Οι κύριες αιτίες

Είναι οι χολόλιθοι, που μεταναστεύουν μέσω του χοληδόχου πόρου και το αλκοόλ που κάνει την έναρξη.. 

Δημιουργείται μετά απο επέμβαση στην κοιλιά η στον θώρακα

(μετεγχειρητική οξεία παγκρεατίτιδα). 

Η οξεία παγκρεατίτιδα  είναι σοβαρή και περιπλέκει το 5% της ERCP. 

Οξεία παγκρεατίτιδα μπορεί να είναι αποτέλεσμα όγκου στο πάγκρεας.

Εμφανίζεται στο 10% των του αδενοκαρκινώματος του παγκρέατος και μπορεί να το αποκαλύψει.

Το πώς τωρα  το αλκοόλ πυροδοτεί τη φλεγμονή του παγκρέατος είναι ουσιαστικά άγνωστο. Γι αυτο ειπαμε ουτε σταγονα..για πολλους λογους.

https://kosmaser7.blogspot.com/2024/06/blog-post_20.html

Η οξεία αλκοολική παγκρεατίτιδα εμφανίζεται συνήθως μετά από κατανάλωση αλκοόλ, σε ευαίσθητα στο αλκοόλ άτομα.

Το υπόλοιπο 20% των περιπτώσεων οξείας παγκρεατίτιδας μπορεί να σχετίζεται με:

• η υπερλιπιδαιμία,
• ο υπερ παραθυρεοειδισμό,
• οι ιογενείς λοιμώξεις (παρωτίτιδα) και
• παράσιτα (ασκαρίδες),
• Τραυματισμό του παγκρέατος  μετά από τροχαίο ατύχημα
• Χειρουργικές επεμβάσεις ή ιατρικούς χειρισμούς  ΕRCP,
• Ανατομικές ανωμαλίες του παγκρέατος ή του εντέρου,
• φάρμακα θειαζιδικά διουρητικά, αζαθειοπρίνη, οιστρογόνα.
• Αίτια μπορεί  να είναι  συγγενείς ανωμαλίες των πόρων των χοληφόρων-παγκρέατος, η κύστη του χοληδόχου πόρου και η κυστική ίνωση.
• Χειρουργικές επεμβάσεις  ιατρικοι χειρισμοι ΕRCP.
• Ανατομικές ανωμαλίες του παγκρέατος ή του εντέρου.

Όλες αυτές οι αιτίες αντιπροσωπεύουν συνολικά λιγότερο από το 10% των περιπτώσεων οξείας παγκρεατίτιδας. 

Τέλος, υπάρχει ενα 10%   ιδιοπαθων περιπτωσεων οξείας παγκρεατίτιδας  (αγνώστου αιτιολογίας).

Ξεχωρίζουμε την 

οιδηματώδη οξεία παγκρεατίτιδα 

(το οίδημα επηρεάζει μόνο το πάγκρεας), 

με συνήθως ήπια εξέλιξη και την αιμορραγική-νεκρωτική οξεία παγκρεατίτιδα πιο σπάνια, αλλά και θανατηφόρο. 

Η δεύτερη χαρακτηρίζεται από νέκρωση του συνόλου ή μέρους του παγκρέατος και από εξιδρώματα εκτός από την φλεγμονή του παγκρέατος. 

Ο κίνδυνος που υπάρχει είναι 

η μόλυνση της νέκρωσης 

που είναι η κύρια αιτία θνησιμότητας.

Ποια είναι τα συμπτώματά της

Η οξεία παγκρεατίτιδα εμφανίζεται ξαφνικά με ήπιο έως έντονο πόνο στο άνω μέρος της κοιλιάς “σαν ζωνάρι” που μπορεί να αντανακλά στην πλάτη και το στήθος. 

Ο πόνος μπορεί να είναι σταθερός για ώρες ή και μέρες και να χειροτερεύει με το φαγητό 

ή το αλκοόλ. 

https://kosmaser7.blogspot.com/2024/06/blog-post_20.html

Η κάμψη του σώματος προς τα εμπρός ή η εμβρυϊκή θέση μπορεί να παρέχει προσωρινή ανακούφιση.

Μπορεί να υπάρχει μετεωρισμένη και τυμπανισμένη κοιλιά, μια αντίσταση στην ψηλάφηση γύρω και κάτω από τον ομφαλό αλλά συχνά τα σημεία της φυσικής εξέτασης είναι ελάχιστα η και καθόλου, σε αντίθεση με τη σοβαρότητα της συνολικής εικόνας.

Άλλα σημεία και συμπτώματα :

• Ναυτία και εμετός
• Πυρετός
• Ταχυπαλμία
• Πρήξιμο στην κοιλιά
• Παραλυτικός ειλεός,
• Το υποογκαιμικό σοκ,
• Σε σοβαρές περιπτώσεις αφυδάτωση και χαμηλή αρτηριακή πίεση, εσωτερική αιμορραγία, και σοκ
  Ολιγο-ανουρία,
• Διάφορες νευρο-ψυχολογικές διαταραχές και τέλος
• Η αναπνευστική δυσχέρεια.
• Συνεχίζόμενη βλάβη στο πάγκρεας μπορεί να οδηγήσει σε μια χρόνια κατάσταση που που οδηγεί σε χρόνια παγκρεατίτιδα.

Πέραν του πόνου  στη χρόνια παγκρεατίτιδα μπορεί να συνυπάρχουν τα εξής:

• Απώλεια βάρους, ακόμα και όταν η όρεξή και οι διατροφικές συνήθειες είναι κανονικές

• Ελαιώδη, δύσοσμα κόπρανα που προκύπτουν από την κακή πέψη και δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών, κυρίως λίπη

• Διαβήτης

Οι πιο συχνές επιπλοκές 

Είναι οι περιοχές με λοίμωξη της νέκρωσης, πολυοργανική ανεπάρκεια 

πνεύμονες 

[σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας],

 νεφρά 

[νεφρική ανεπάρκεια], 

ήπαρ 

[ηπατική ανεπάρκεια], 

κεντρικό νευρικό σύστημα, ψευδοκύστεις, αιμορραγία, παγκρέατος συρίγγιο σ ένα κοίλο όργανο, ή προς τα έξω στο δέρμα μετά χειρουργική παροχέτευση, η απομακρυσμένη νέκρωση και ο υποσιτισμός.

Πως γίνεται η διάγνωσή της

Εφόσον από το ιστορικό (συμπτώματα, παράγοντες κινδύνου) και την κλινική εικόνα  τεθεί η υποψία της οξείας παγκρεατίτιδας,  περαιτέρω έλεγχος προκειμένου να τεθεί η διάγνωση. 

Αυτός συνίσταται σε:

• Εξετάσεις αίματος ή και ούρων για μέτρηση ειδικών παγκρεατικών ενζύμων, όπως

 η αμυλάση και η λιπάση, ηπατικών ενζύμων και χολερυθρίνης, λευκών αιμοσφαιρίων και CRP που θα βρεθούν όλα αυξημένα.

Η αυξημένη αμυλάση αίματος 

(με αυξημένη αμυλάση ούρων) και

 η σύγχρονη υπερλιπιδαιμία είναι οι πρώτες ενδείξεις. 

Η αυξημένη αμυλάση του αίματος επιμένει περισσότερο από την αμυλάση του ορού. 

Η Αμυλάση, το παγκρεατικό ένζυμο για την πέψη υδατανθράκων, είναι η πιο κοινή εξέταση για την οξεία παγκρεατίτιδα. 

Αυξάνει από 2 ως 12 ώρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων και φθάνει στη μέγιστη τιμή σε 12 ως 72 ώρες. Μπορεί να αυξηθεί σε επίπεδα 5 ως 10 φορές ψηλότερα από τα φυσιολογικά και συνήθως επιστρέφει σε κανονικά επίπεδα σε μία εβδομάδα.

Η Λιπάση, 

( ένζυμο που, μαζί με τη χολή από το ήπαρ χρησιμοποιείται για την πέψη των λιπών) 

αυξάνει στο αίμα σε 4 ως 8 ώρες μετά την έναρξη ενός οξέος επεισοδίου και φθάνει στη μέγιστη τιμή σε 24 ώρες. 

Μπορεί να αυξηθεί σε επίπεδα πολλές φορές ψηλότερα από τα φυσιολογικά και παραμένει αυξημένη για περισσότερο καιρό από την αμυλάση. 

Καθώς τα κύτταρα καταστρέφονται στην χρόνια παγκρεατίτιδα και μειώνεται η παραγωγή λιπάσης σε λιγότερο από 10% του κανονικού, εμφανίζεται στεατόρροια 

(λιπαρά, δύσοσμα κόπρανα).

Η Τρυψίνη 

(που χρησιμοποιείται για την πέψη των πρωτεϊνών) 

είναι η πιο ευαίσθητη εξέταση για την οξεία παγκρεατίτιδα, αλλά δεν είναι διαθέσιμη σε όλα τα εργαστήρια και δεν εκτελείται σαν εξέταση ρουτίνας. Εξετάσεις τρυψίνης κοπράνων χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο για παγκρεατική ανεπάρκεια και μπορεί να αποτελούν μέρος του εργαστηριακού ελέγχου για χρόνια παγκρεατίτιδα.

Το Τρυψινογόνο (Ανοσολογικά ενεργή τρυψίνη) είναι εξέταση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο για παγκρεατική ανεπάρκεια σε ασθενείς με χρόνια παγκρεατίτιδα. Άλλες εξετάσεις που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο για επιπλοκές οξείας παγκρεατίτιδας περιλαμβάνουν:

Γενική αίματος (με τύπο λευκών αιμοσφαιρίων)

Μεταβολικό προφίλ (Χολερυθρίνη, εξετάσεις ηπατικής λειτουργίας)

Ζάχαρο

Ασβέστιο

Μαγνήσιο

C-Αντιδρώσα Πρωτεΐνη 

(ένδειξη φλεγμονής)

Άλλες εξετάσεις για τον έλεγχο για χρόνια παγκρεατίτιδα περιλαμβάνουν:

Λίπος κοπράνων

Τρυψίνη

Τρυψινογόνο

(Ανοσολογικά ενεργή τρυψίνη)

• Απεικονιστικές εξετάσεις όπως η απλή ακτινογραφία θώρακος και κοιλίας, το υπερηχογράφημα, η αξονική ή η μαγνητική τομογραφία κοιλίας αλλά και η ΕRCP (ενδοσκοπική ανάστροφη χολαγγειοπαγκρεατογραφία) ή

 η MRCP 

(μαγνητική χολαγγειοπαγκρεατογραφία), 

εάν κριθεί απαραίτητο.

Το υπερηχογράφημα μπορεί να δείξει υπερπλασία του αδένα, υποηχοική περιοχή σε περίπτωση οιδήματος, και έχει επίσης διαγνωστική σημασία , μπορεί να βοηθήσει στην απεικόνιση των λίθων της χοληδόχου κύστης ή εάν υπάρχει διάταση του χοληδόχου πόρου μέσα και έξω από το ήπαρ . Επιτρέπει αργότερα την ανίχνευση των ψευδοκύστεων. 

Δεν απεικονίζει όμως το πάγκρεας, στο σύνολό του περίπου στο ένα τρίτο των περιπτώσεων.

Η αξονική τομογραφία δίνει μια καλή αξιολόγηση των παγκρεατικών αλλοιώσεων και την ύπαρξη περιπαγκρεατικής νέκρωσης και εξιδρωμάτων. 

Ο όγκος των εξιδρωμάτων και η έκταση της νέκρωσης του αδένα έχουν προγνωστική αξία.

Κατά την ERCP ένα ενδοσκόπιο, περνάει από το στόμα στον οισοφάγο, στο στομάχι και στο δωδεκαδάκτυλο και εν συνεχεία μέσω αυτού εγχέεται μία σκιαγραφική ουσία που βοηθά τον ιατρό να δει εάν υπάρχουν λίθοι ή άλλη βλάβη στην περιοχή. 

Σε ορισμένες περιπτώσεις οι λίθοι αυτοί μπορούν να αφαιρεθούν κατά τη διάρκεια της ERCP.

Και οι δύο εξετάσεις επιτρέπουν, εάν είναι αναγκαίο, την διαδερμική κατευθυνόμενη παρακέντηση του παγκρέατος και των περιπαγκρεατικών συλλογών σε περίπτωση που υπάρχει υποψία για μόλυνση τους.

Κατά τη διάρκεια εξέλιξης, η ύπαρξη παγκρεατικής νέκρωσης εντός και εκτός του παγκρέατος και μόλυνση τους, η ανεπάρκεια άλλων οργάνων (πνεύμονες, ήπαρ, καρδιαγγειακά,) είναι σημάδια της βαρύτητας. 

Ο κίνδυνος των επιπλοκών αυτών αξιολογούνται από διάφορες μετρήσεις, από τις οποίες αυτές που χρησιμοποιούνται περισσότερο είναι: το σκορ Ranson, το Glasgow Coma Score και το SOFA. 

Τα επίπεδα της CRP και η αξονική τομογραφία έχουν επίσης μια ισχυρή προγνωστική αξία.

Θεραπεία της

Ο κύριος στόχος της θεραπείας είναι πάντα η ανακούφιση των συμπτωμάτων και η προστασία του παγκρέατος από μεγαλύτερη βλάβη.

Οι ήπιες φλεγμονές είναι συνήθως αυτοπεριοριζόμενες και απαιτείται μόνο παρακολούθηση, χορήγηση αναλγητικών και υγρών ενδοφλέβια για λίγες ημέρες, καθώς είναι καλύτερο ο ασθενής να παραμείνει νηστικός προκειμένου να περιορισθεί η δραστηριότητα του παγκρέατος.

Η ιατρική θεραπεία της οξείας παγκρεατίτιδας βασίζεται σε μέτρα συμπτωματικής αναζωογόνησης με γαστρική αναρρόφηση 

(σε περίπτωση επανειλημμένων έμετων),

 με χορήγηση υγρών και ηλεκτρολυτών και ενεργειακή αποκατάσταση θεραπεία του πόνου και του σοκ, οξυγόνο και αναπνευστική υποστήριξη σε αναπνευστική δυσχέρεια, αντιβιοτικά με βάση το αντιβιόγραμμα και την ευαισθησία μετά από παρακέντηση σε περίπτωση νέκρωσης τοπικής ή συστηματικής.

Σε περιπτώσεις υποψίας σοβαρής οξείας παγκρεατίτιδας που συνοδεύεται με χολαγγειίτιδα, η ενδοσκοπική σφιγκτηροτομή πρέπει να εκτελείται μέσα στις πρώτες 48 ώρες.

Οι ενδείξεις για χειρουργική επέμβαση είναι να καθαριστεί και να παροχετευθεί τυχόν μολυνση και νέκρωση.

Πότε πρέπει να γίνεται χειρουργική και ενδοσκοπική θεραπεία

Στην οξεία φάση, κάθε μολυσμένη συλλογή, πρέπει να καθαρίζεται, συνήθως με χειρουργική επέμβαση (σπάνια ακτινολογικά). 

Μια χειρουργική επέμβαση έκτακτης ανάγκης ή ένας εμβολισμός υπό ακτινολογική καθοδήγηση μπορεί να είναι αναγκαία σε περιπτώσεις αιμορραγίας από το γαστρεντερικό πιο συχνά λόγω διάβρωσης μιας αρτηρίας.

Αργότερα, μπορεί να χρειαστεί θεραπεία μιας ψευδοκύστης ή εκτομή νεκρωτικών υλικών.

Η αποφάσεις που αφορούν την αντιμετώπιση των χολολίθων θα πρέπει να είναι συντονισμένες. 

Σε καλοήθη οξεία παγκρεατίτιδα, που οφείλεται σε χολολιθίαση μια χολοκυστεκτομή με ταυτόχρονη διερεύνηση του κοινού χοληδόχου πόρου πρέπει να γίνει κατά τη διάρκεια της ίδιας νοσηλείας.

Πώς μπορεί να προληφθεί

Αν και η παγκρεατίτιδα δεν μπορεί πάντα να προληφθεί, 

η αποφυγή κατανάλωσης αλκοόλ, μεγάλων γευμάτων πλούσιων σε λίπος και φτωχών σε υδατάνθρακες και, ή ο περιορισμός της χρήσης φαρμάκων που σχετίζονται με την εμφάνισή παγκρεατίτιδας αποτελούν προληπτικά μέτρα που μπορούν να λάβουν όλοι.

Οι ασθενείς με χρόνια παγκρεατίτιδα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για ανάπτυξη παγκρεατικού καρκίνου.