ΓΑΣΤΡΕΝΕΡΙΤΙΔΑ

Η ιογενής γαστρεντερίτιδα είναι διαταραχή του εντέρου που συνοδεύεται από διάρροια, κράμπες στο στομάχι, ναυτία, εμετό και πολλές φορές πυρετό ή πυρετιο

Η πιο συχνή αιτία της  γαστρεντερίτιδας είναι μέσω της επαφής με άλλο άτομο που είναι φορέας ή από κατανάλωση μολυσμένου νερού ή τροφίμων.

Εάν είστε  υγιης, σε σύντομο χρονικό διάστημα θα το ξεπεράσετε, χωρίς ιδιαίτερες επιπλοκές. 

Σε νεογέννητα και   ηλικιωμένους όπου το αμυντικό σύστημα δεν είναι ισχυρό η ιογενής γαστρεντερίτιδα μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα .

Δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία για τη γαστρεντερίτιδα, 

οπότε η πρόληψη καθώς και η σωστή διατροφή για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού είναι το κλειδί στις περισσότερες περιπτώσεις.

Η γαστρεντερίτιδα επιτίθεται 

στον πεπτικό σωλήνα και στα έντερα

 προκαλώντας συμπτώματα όπως:

• Έντονη διάρροια: υδαρεις κενώσεις χωρίς αίμα. 
• Διάρροια με αίμα σημαίνει πολύ σοβαρότερη μόλυνση
• Πόνος και κράμπες στην κοιλιά
• Ναυτία, ζαλάδα, εμετός
• Πονοκέφαλος και ενδεχομένως πόνος στους μύς
• Χαμηλός πυρετός δεκατα

Ανάλογα με την αιτία μόλυνσης, τα συμπτώματα γαστρεντερίτιδας ενδέχεται να εμφανιστούν μέσα σε 1 εώς 3 μέρες από τη στιγμή που κολλήσει κάποιος το μικρόβιο. 

Τα συμπτώματα μπορεί να είναι από ήπια εώς πολύ έντονα και διαρκούν 1-2 24ωρα. Σπανίως όμως μπορεί να διαρκέσουν εώς και 10 μέρες.

Καθώς τα συμπτώματα είναι παρόμοια, είναι εύκολο να μπερδέψουμε τη γαστρεντερίτιδα με τη διάρροια που προκαλείται από βακτηριδια όπως η σαλμονέλα και το E. coli, ή από παράσιτα.

Στο γιατρό στις περιπτώσεις:   

• Εάν δε μπορείτε να καταναλώσετε υγρά για περισσότερο από 24 ώρες (λόγω εμετού ή διάρροιας)
• Εάν κάνετε εμετό για περισσότερο από 2 μέρες
• Εάν κάνετε εμετό με αίμα
• Εάν έχετε αφυδατωθεί. Συμπτώματα αφυδάτωσης είναι έντονη δίψα, ξηροστομία, σκούρο κίτρινα ούρα, έντονη κόπωση και εξάντληση, ζαλάδα και αδυναμία στήριξης του κεφαλιού.
• Εάν δείτε αίμα στις κενώσεις σας.
• Εάν έχετε υψηλό πυρετό που πλησιάζει τους 40 βαθμούς C

Επισκεφτείτε  γιατρό εάν το παιδί :

• Έχει πυρετό πάνω από 38.9 C
• Δείχνει σε λήθαργο ή είναι πολύ ευερέθιστο
• Πονάει ή έχει έντονη δυσφορία
• Κάνει διάρροια με αίμα
• Δείχνει αφυδατωμένο — παρακολουθήστε για σημάδια αφυδάτωσης και παρατηρήστε πόσο νερό πίνει και πόσο συχνά ουρεί σε σχέση με το κανονικό

Εάν έχετε νεογέννητο πρέπει να έχετε υπόψιν σας πως το να βγάζει λίγη ποσότητα φαγητού λίγο μετά το γεύμα είναι διαφορετικό από το να κάνει εμετό.

Τα νεογνά ενδέχεται να κάνουν για πολλούς λόγους εμετό. Αρκετοί από αυτούς τους λόγους όμως χρήζουν ιατρικής παρακολούθησης.

Αμεσα στο γιατρό εάν το μωρό κάνει 

• Εμετό για αρκετές ώρες
• Δεν έχει βρέξει την πάνα του για παραπάνω από 6 ώρες
• Έχει σοβαρή διάρροια ή κενώσεις με αίμα
• Υπάρχει βαθούλωμα στην κρανιακή πηγή 
• Έχει ξηρό στόμα και κλαίει δίχως δάκρυα
• Έχει έντονη υπνηλία, θολούρα και δεν αποκρίνεται

Είναι πολύ πιθανό να κολλήσετε γαστρεντερίτιδα εάν πιείτε μολυσμένο νερό, καταναλώσετε χαλασμένο ή μολυσμένο φαγητό, χρησιμοποιήσατε βρώμικα μαχαιροπίρουνα, πετσέτες, καθώς και αν φάτε από το ίδιο πιάτο που τρώει άλλος φορέας του ιού.

Υπάρχουν μια σειρά από ιοί που μπορούν να προκαλέσουν τη γαστρεντερίτιδα. Οι δύο βασικοί ωστόσο είναι οι:

• Νοροϊός. Τόσο τα παιδιά όσο και οι ενήλικες που έχουν προσβληθεί από το νοροϊό οφείλετε σε κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων παγκοσμίως. Ο νοροϊός εξαπλώνεται σε οικογένειες και μικρές κοινωνίες όπως τάξεις σε σχολεία και σε κλειστούς χώρους εργασίας ή χώρους συνάθροισης κοινού. Η απευθείας μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσο της επαφής είναι επίσης δυνατή.  
• Ροταϊός. Παγκοσμίως είναι η πιο κοινή ιογενούς γαστρεντερίτιδας σε παιδιά καθώς βάζουν τα δάχτυλά τους στο στόμα ενώ έχουν πιάσει μολυσμένα αντικείμενα. Η μόλυνση είναι ιδιαίτερα σοβαρή και επώδυνη σε νεογέννητα και σε μικρά παιδάκια. Οι ενήλικες που έχουν μολυνθεί με τον ροταϊό ενδέχεται να μην έχουν τα έντονα συμπτώματα, ωστόσο ως φορείς μπορούν να μεταδώσουν τον ιό. Σε αρκετές χώρες το γεγονός αυτό απασχολεί τις αρχές καθώς εύκολα προκαλείται επιδημία γαστρεντερίτιδας. Σε αρκετές χώρες κάθε χρόνο χορηγούνται εμβόλια κατά του ροταϊού για τον περιορισμό αλλά και την πρόληψη της εξάπλωσής του.

Το βρώμικο επιμολυσμένο νερό είναι η βασική αιτία γαστρεντερίτιδας. Επίσης κάποια όστρακα, ειδικά τα ωμά ή αυτά που δεν έχουν μαγειρευτεί σωστά ενδέχεται να προκαλέσουν γαστρεντερίτιδα. 

Σε άλλες πάλι περιπτώσεις κάποιος που χειρίζεται φαγητό ή μαγειρεύει μπορεί να μεταδώσει τον ιό εάν δεν έχει πλύνει τα χέρια του μετά την επίσκεψη στην τουαλέτα.

Η γαστρεντερίτιδα υπάρχει σε όλες τις χώρες του κόσμου και επηρεάζει άτομα όλων των ηλικιών, εθνικοτήτων και κοινωνικού υποβάθρου. Άτομα τα οποία είναι πιο ευάλωτα στη γαστρεντερίτιδα είναι:

• Μικρά παιδιά. Τα παιδάκια που πηγαίνουν σε βρεφονηπιακούς ή παιδικούς σταθμούς ή σε νηπιαγωγεία είναι ιδιαίτερα ευάλωτα καθώς το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως.
• Ηλικιωμένοι. Το ανοσοποιητικό σύστημα σε άτομα 3ης ηλικίας τείνει να είναι πιο εξασθενημένο, ειδικά όσο περνούν τα χρόνια. Άτομα μεγάλης ηλικίας που φιλοξενούνται σε κέντρα προστασίας ηλικιωμένων είναι ιδιαίτερα ευάλωτα καθώς έχουν χαμηλό ανοσοποιητικό και έρχονται σε επαφή σε κλειστούς χώρους με κόσμο όπου η μεταφορά μικροβίων γίνεται εύκολα.
• Μαθητές σχολείων, άτομα που μένουν σε εστίες, όσοι συχνάζουν σε κλειστούς χώρους. Οι κλειστοί χώροι συνάθροισης κοινού αποτελούν ιδανικό περιβάλλον για μετάδοση μικροβίων και ιών όπως αυτών της γαστρεντερίτιδας.
• Άτομα με χαμηλό ανοσοποιητικό σύστημα. Εάν η άμυνά σας απέναντι σε μολύνσεις είναι πεσμένη και έχετε χαμηλό ανοσοποιητικό, όπως για παράδειγμα σε καρκινοπαθείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία ή άτομα φορείς του HIV/AIDS, ενδέχεται να έχετε αυξημένο ρίσκο απέναντι στον ιό της γαστρεντερίτιδας.

Η βασική επιπλοκή της γαστρεντερίτιδας είναι η αφυδάτωση που συνοδεύεται από απώλεια πολύτιμων ιχνοστοιχείων και ηλεκτρολυτών από το σώμα.

Εάν είστε σε γενικές γραμμές υγιείς, πίνετε αρκετά υγρά και τρώτε σωστά θα αποκαταστήσετε τα υγρά και τα μικροθρεπτικά συστατικά που χάσατε με τη διάρροια ή τον εμετό.

Τα νεογέννητα ή τα άτομα 3ης ηλικίας που έχουν χαμηλό ανοσοποιητικό ενδέχεται να πάθουν μεγάλη αφυδάτωση εάν δεν αποκαταστήσουν τα υγρά που έχασαν.

Η νοσηλεία σε τέτοιες περιπτώσεις είναι απαραίτητη όπου χορηγείται ορός ενδοφλέβια. 

Η αφυδάτωση σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει ακόμα και θάνατο.

Η καλύτερη μέθοδος πρόληψης των μολύνσεων του πεπτικού είναι να ακολουθήσετε τα παρακάτω:

• Εμβολιάστε τα παιδιά σας. Σε αρκετές χώρες όπως και στην Ελλάδα κυκλοφορεί εμβόλιο κατά του ροταϊού για την πρόληψη της γαστρεντερίτιδας ενώ προσφέρει μείωση ανάγκης νοσηλείας σοβαρών περιστατικών γαστρεντερίτιδας εώς και 85%.
• Πλένετε σχολαστικά τα χέρια σας. Το ίδιο πρέπει να πράξετε και για τα βρέφη αλλά και τα μικρά παιδάκια εάν έχετε. Εάν τα παιδιά σας είναι μεγαλύτερα πρέπει οπωσδήποτε να τους μάθετε τους βασικούς κανόνες προσωπικής υγιεινής, καθώς επίσης να πλένουν τα χέρια τους μετά από κάθε επίσκεψη στην τουαλέτα. Το πλύσιμο των χεριών θα πρέπει να γίνεται με χλιαρό νερό με έντονο τρίψιμο για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα, και από την κάτω και από την πάνω πλευρά των χεριών καθώς και τους καρπούς ενώ δεν πρέπει να υπάρχουν υπολείμματα βρωμιάς κάτω από τα νύχια.
• Καλό θα ήταν τα νύχια στα μικρά παιδάκια να είναι πάντοτε κομμένα ώστε να μη μαζεύουν εύκολα βρωμιές  Καλό θα ήταν στην τσάντα τους τα παιδάκια (όπως και εσείς) και κουβαλάτε υγρά μαντηλάκια απολύμανσης για περιπτώσεις όπου δεν βρίσκετε σαπούνι σε κάποια τουαλέτα.
• Χρησιμοποιήστε ξεχωριστά προσωπικά αντικείμενα στο σπίτι. Μη χρησιμοποιείτε ποτέ τα μαχαιροπίρουνα κάποιου άλλου, μην πίνετε από ξένο ποτήρι και μην τρώτε από ξένο πιάτο εάν θέλετε να μειώσετε τον κίνδυνο να κολλήστε. Στο μπάνιο πάντοτε θα πρέπει να χρησιμοποιείτε ξεχωριστή πετσέτα ο καθένας, τόσο για το πρόσωπο, τα χέρια αλλά και για το σώμα.
• Κρατήστε απόσταση. Κρατήστε όσο το δυνατό περισσότερη απόσταση από κάποιον που έχει γαστρεντερίτιδα.
• Απολυμαίνετε τις μεγάλες επιφάνειες. Εάν κάποιος στο σπίτι σας έχει ιογενή γαστρεντερίτιδα απολυμαίνετε όλες τις σκληρές επιφάνειες, όπως τραπέζια, πάγκοι κουζίνας, λεκάνες και νιπτήρες, χειρολαβές και πόμολα από πόρτες. Χρησιμοποιήστε αρκετή χλωρίνη διαλυμένη σε νερό.
• Ελέγξτε τον παιδικό σταθμό που στέλνετε το παιδί σας. Βεβαιωθείτε πως ο παιδικός σταθμός που στέλνετε το παιδί σας έχει ξεχωριστό χώρο όπου αλλάζονται πάνες και ξεχωριστός χώρος όπου ετοιμάζεται το φαγητό. Το δωμάτιο αλλαγής πάνας θα πρέπει να έχει νιπτήρα με βρύσες για πλύσιμο χεριών ή και μωρού και ειδικούς κάδους απορριμμάτων για τις πάνες.

Πηγή πληροφοριών: Mayo Clinic Staff

Τα υγρά που πρέπει να καταναλώνουμε πρέπει να είναι όσο πιο απλά γίνεται και να αποτελούνται κυρίως από νερό και ελάχιστους υδατάνθρακες που χωνεύονται εύκολα. Μερικές προτάσεις αφεψημάτων και υγρών είναι:

• Νερό
• Σκέτος ζωμός
• Τσάγια που δεν περιέχουν καφεΐνη
• Καθαροί χυμοί φρούτων όπως μήλο, σταφύλι και cranberry χωρίς προσθήκη λευκής ζάχαρης ή σιροπιού
• Αθλητικά – ισοτονικά ποτά 
• Νερό από καρύδα 

Σχετικές έρευνες και μελέτες:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2791660/
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27131100
https://www.aafp.org/afp/2019/0201/p159.html

Ποτά που περιέχουν ηλεκτρολύτες

Με τη διάρροια και τον εμετό χάνουμε μεγάλες ποσότητες από ηλεκτρολύτες και η αποκατάστασή τους είναι το Α και το Ω στην αντιμετώπιση της γαστρεντερίτιδας.

Με το πρώτο σύμπτωμα γαστρεντερίτιδας οι σύμβουλοι υγείας προτείνουν επαρκή ενυδάτωση καθώς και λήψη εξειδικευμένων σκευασμάτων (συνήθως σε σκόνη) που περιέχουν ηλεκτρολύτες, ειδικά για βρέφη, νήπια και παιδάκια.

Τα αθλητικά ποτά είναι μια άλλη καλή εναλλακτική λύση για την άμεση αποκατάσταση των υγρών και των ιχνοστοιχείων που χάθηκαν, ωστόσο πρέπει να γνωρίζουμε πως κατά κανόνα περιέχουν πολλή ζάχαρη.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν πως τα αθλητικά ποτά είναι εξίσου αποτελεσματικά στην ενυδάτωση (από το στόμα) προς αποφυγή αφυδάτωσης σε ενήλικες.